Men kan nooit de juiste innerlijke verhouding tot het denken krijgen, als men gelooft, dat het denken zich alleen binnen de mens, in zijn hoofd of in zijn ziel afspeelt. Wie dat meent, wordt misleid en zal voortdurend ervan afgehouden worden om te zoeken naar een juiste wijze van denken, om de nodige eisen aan zijn denken te stellen.
Wie het juiste standpunt ten opzichte van het denken wil vinden, stelle zich het volgende voor de geest: wanneer ik mij gedachten kan vormen over dingen, wanneer ik door gedachten de dingen doorgronden kan, dan moeten in de dingen eerst gedachten aanwezig zijn. De dingen moeten volgens gedachten opgebouwd zijn. Dan alleen kan ik ook gedachten uit de dingen tevoorschijn halen.
Men moet zich voorstellen, dat het met alle dingen buiten ons in de wereld zo gesteld is als met een klok. De vergelijking van het menselijk organisme met een uurwerk wordt dikwijls gebruikt; maar daarbij wordt meestal het belangrijkste vergeten, namelijk dat er ook een klokkenmaker bestaat, die het uurwerk in elkaar gezet heeft. De klokkenmaker mag men niet vergeten. Door gedachten is het uurwerk ontstaan, de gedachten zijn als het ware in het uurwerk, in het voorwerp uitgevloeid.
Ook alles wat in de natuur voorkomt, de natuurprocessen, moet men zich zo voorstellen. Bij de resultaten van menselijke arbeid springt dat gemakkelijk in het oog. In de natuur daarentegen is dat niet zo gauw te herkennen en toch zijn ook daar geestelijke krachten werkzaam, staan geestelijke wezens op de achtergrond. Wanneer de mens over de dingen nadenkt, dan denkt hij slechts over datgene wat er tevoren ingelegd is. Het geloof dat de wereld door denken is ontstaan en zich nog voortdurend daardoor in stand houdt, dat eerst maakt het vruchtbare eigenlijke denken mogelijk.
Bron: Rudolf Steiner – GA 108 – PRAKTISCHE AUSBILDUNG DES DENKENS Karlsruhe, 18 januari 1909 (bladzijde 259-260)
Vertaling P. Henny-van Suchtelen
Eerder geplaatst op 24 juni 2013
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Onze realiteit is, dat ons denken wordt gevormd vanuit onze zintuiglijke waarnemingen in de fysieke wereld. Maar de kosmische realiteit is meer dan alleen fysiek. Vanaf het eerste moment dat een baby geboren is vullen haar of zijn hersentjes zich met de indrukken en de logica uit de fysieke wereld, via de zintuigen. En zo ontstaat onze wijze van denken, als een projectie van de realiteit in onze hersenen, die daarop ingericht zijn. En zo kunnen we onze ervaring en kennis de aardse realiteit opdoen en steeds verder ontwikkelen.
Johan Cruyff zei al: ‘Je ziet het pas als je het doorhebt’. Eerst komt een ervaring tot een besef, en dan ga je dingen herkennen en kan het tot kennis worden. Zo is wetenschap ontstaan.
We zouden om te beginnen ons besef van de realiteit los moeten kunnen maken van deze, overigens zinvolle, fysieke wetmatigheden in ons denken. Maar dat is écht heel moeilijk, omdat alles, maar dan ook alles wat er gebeurt op deze wijze begrepen wordt. Pas als we ons daarvan los kunnen maken, kunnen we ‘verdiepte’ zintuigen ontwikkelen – ik weet geen beter woord.
De evangelist Johannes heeft dit heel mooi vertolkt in de allereerste zinnen van zijn evangelie:
‘In het oerbegin was het Woord
en het Woord was bij God
en het Woord was God,
dit was in het oerbegin bij God.
Alles is er door geworden
en anders dan daardoor is niets geworden
van wat geworden is.
Daarin was het leven
en het leven was het licht van de mensen.
En het licht schijnt in de duisternis
maar de duisternis heeft het niet begrepen.