De liefde die een mens voor de ander meent te ontwikkelen – zoals de mensen nu eenmaal zijn in het leven – is meestal niets anders dan eigenliefde. De mens gelooft de ander lief te hebben, maar houdt eigenlijk in die liefde alleen van zichzelf. U ziet hier een bron van anti sociaal wezen, die bovendien nog de oorsprong van een vreselijk zelfbedrog moet zijn. Je kunt namelijk menen op te gaan in overstromende liefde tot een mens, maar je hebt in werkelijkheid niet deze andere mens lief, je hebt het verbonden zijn met de andere mens in je eigen ziel lief Wat je daarbij als zaligheid in je eigen ziel gewaar wordt aan de andere mens, wat je in je voelt doordat je met die andere mens samen bent, dat je tegen de ander voor mijn part liefdesverklaringen uit, dat is het waarvan je eigenlijk houdt. Je hebt helemaal jezelf lief terwijl je deze eigenliefde in het verkeer met de ander doet ontbranden.
Dit is een belangrijk levensgeheim. Dat is van geweldig groot belang. Want in de illusie over deze liefde waarvan men gelooft dat ze liefde is, maar die eigenlijk slechts eigenliefde, zelfzucht, egoïsme is, gemaskeerd egoïsme is – en verreweg de meeste liefde die van mens tot mens bestaat en liefde wordt genoemd, is slechts gemaskeerd egoïsme -, in de illusie over deze liefde ligt de bron van de grootst denkbare en verst strekkende antisociale impulsen. Door deze eigenliefde, die zich in liefde maskeert, wordt de mens in de eminentste zin tot een anti sociaal wezen. De mens is juist een anti sociaal wezen doordat hij zich in zichzelf begraaft. En hij begraaft zichzelf het allermeeste wanneer hij van dit in-zich-zelf-opsluiten niets weet of niets weten wil.
Bron: Rudolf Steiner – GA 186 -Die soziale Grundforderung unserer Zeit/In geänderter Zeitlage – Dornach, 6 december 1918 (bladzijde 98-99)
Met dank aan John Wervenbos die mij de tekst van het boek Interesse voor de ander mailde, waarin deze voordracht en dit citaat staan. (Vertaling Bart Muijres)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Ik had daarover reeds eens iets gelezen in een paar boeken van Krishnamurti . Hij verwoordt het ongeveer alzo ,dat twee mensen eigenlijk nooit tot elkaar komen in een zogen relatie , huwelijk of wat dan ook .. en dit omdat ‘ het beeld’ overheerst dat de ene van de ander heeft en van zichzelve . Omdat ik dit stukje wel erg tot mij sprak zal ik het hier plaatsen :
[…” In werkelijkheid hebben wij twee beelden ,of een veelvoud van beelden . Hij heeft een beeld geschapen van haar en zij heeft zich een beeld gevormd van hem . Deze beelden zijn samengesteld uit de reacties die herinnerd worden ,die het beeld vormen , het beeld dat jij van haar hebt ,en zij van jou . De relatie is tussen deze twee beelden , die de symbolen zijn van herinneringen ,van de pijn . In werkelijkheid is er geen relatie . Dus vraag je je af : is het mogelijk je helemaal geen beeld te vormen van iemand anders? Zo lang je een beeld hebt van haar en zij een beeld van zichzelf , moet er conflict ontstaan omdat het aankweken van beelden de relatie vernietigt .Door observatie kun je ontdekken of het mogelijk is geen beeld te vormen van jezelf of van iemand anders- volledig geen beelden te hebben . Zolang je een beeld hebt omtrent jezelf zul je gekwetst worden jezelf ,zul je geketst worden . Het is een van de ellendigheden in het leven , dat je vanaf je kindsheid door de school , kostschool , universiteit en door het leven voortdurend gekwetst wordt met alle gevolgen van dien en door het geleidelijk isolatieproces om niet gekwetst te raken. En wat is het dat gekwetst wordt ? Het is het beeld dat je je van jezelf gevormd hebt ? Als je geheel en al vrij zou zijn van alle beelden, dan zou er geen
gekwetsheid ,geen vleierij bestaan . Nu vinden de meeste mensen zekerheid door het beeld dat ze van zichzelf gevormd hebben ,welk beeld door het denken wordt geschapen . Dus vragen wij, waarnemend , of dit beeld ,vanaf de jeugd ontstaan, door het denken gevormd, een bouwsel van woorden ,van reacties ,een proces van herinneringen – langdurige ,diepe ,blijvende incidenten ,gekwetstheden, ideeën ,pijn – volledig kan verdwijnen – want alléén dan kun je een relatie met een ander hebben . Bij een relatie bestaat er geen beeld, is er geen conflict . Dit is niet maar theorie, een ideaal ; de spreker beweert dat het een feit is . Als je daar diep op ingaat, ontdek je dat je in deze monsterachtige wereld leven kunt zonder een enkel beeld van jezelf ; dan hebben je relaties een geheel andere zin – er bestaat geen enkel conflict . …]
Eerlijk gezegd vind ik de uitleg van Steiner zeker zo helder en … pijnlijk…
Ja, Steiner zegt hier in dit citaat wel dat het eigenliefde is , maar meer niet .
Krishnamurti zegt wel ook hoe het komt , omdat wij met een ‘beeld ‘ leven . Nu heb ik wel de rest niet gelezen van Steiner .
Het is juist door de relaties en door het huwelijk dat we de liefde ontwikkelen. Relaties hoeven niet ideaal te zijn, de projecties leveren bewustzijn en zelfkennis op. Het ligt ook niet in de bedoeling op te gaan in de ander, de bedoeling is een vrij mens te worden en onzelfzuchtig leren lief te hebben. Onzelfzuchtig lief hebben” de Christus liefde ” is moeilijk te verwezenlijken op aarde, toch is dit wat onze harten moet gaan vervullen.
Dit is een belangrijk onderwerp. De liefde in de zin zoals Steiner dat heeft verteld bestaat pas ongeveer 700 jaar het heeft te maken met de ontwikkeling van het bewustzijn. Ik heb al eerder gesproken over het geweten, maar ook de liefde kan naast de antisociale gedrag ook een positieve ervaring zijn waar een doorzicht krijgt van je eigen karma.
zonder Liefde voor jezelf kan je niet eens de ander liefhebben. Hoezo a sociaal.??
Als je die Liefde voor jezelf wilt delen met iemand die je lief vind, wordt de liefde’s ervaring 2 x zo groot. Dat is waar een mens naar streeft. Een ziel genoot, die ook veel Liefde voor zichzelf heeft, die met je wilt delen. Al dat negatieve wat Steiner schrijft, kan ik niet in de Liefde voor mijzelf terug vinden. Dat is maar fijn ook.
En toch, is hier mede in dit antwoord ingesloten, hoe hoog de eigen nood tot liefde en de vervulling daarvan is. Het willen opgaan in de ander overgoten in een romantische saus.
Niets is voor de mensheid belangrijker dan eigen Liefde! De Goddelijke Liefde heeft de mens via het mineraal, de plant en het dier, doen ontstaan, pas als de mensheid deze kosmische Liefde aan de aarde geschonken, waaruit de mens is via, via is ontstaan, is eigenliefde niet meer of minder dan de herkenning van dit gegeven. Dat de mens als Godsgelijke dient te handelen ten opzichte van al hetgeen wat hem in de loop ter tijde deed ontstaan. Voor de mens geldt geen tijd, maar begrip van zijn Tijd op aarde!
Tot zover
Groetjes Walter
Beste Eric,
Ik vind het jammer dat je de schrijfsels van Steiner negatief vind, ik kan het nergens vinden. Kun je eens een voorbeeld geven?