Zoals de mens met drie rijken van de natuur te maken heeft, zo heeft hij ook met drie rijken van de geest te maken. Nu zult u zeggen: Ja, maar dat kan ik geloven of niet, want deze drie rijken zijn immers niet zichtbaar, niet waarneembaar. Ja, maar, mijne heren, ik heb wel mensen gekend, die moest men begrijpelijk maken dat er lucht bestaat! Dat had hij niet geloofd dat er lucht was. Als ik hem zeg: Dit is een tafel – dat gelooft hij, want als hij er heen loopt, dan kan hij zich aan de tafel stoten, of als hij er met de ogen naar kijkt, dan ziet hij de tafel, maar aan de lucht stoot hij zich niet. Hij kijkt en zegt: Er is hier toch niets. Niettemin geeft iedereen tegenwoordig het bestaan van lucht wel toe. Het is er gewoon.
Zo zal het ook komen dat de mensen het geestelijke toegeven. Vandaag de dag zeggen de mensen nog: Nu, het geestelijke is er gewoon niet – zoals de boeren vroeger gezegd hebben: De lucht is er niet. – In mijn geboortedorp zeiden de boeren nog: De lucht is er helemaal niet, dat zeggen alleen die flapdrollen (Duits: Großkopfeten) in de stad, die zo slim zijn willen; want men kan er immers doorheen lopen, er is immers niets als men er doorheen gaan kan! – Maar dat is lang geleden. Tegenwoordig weten de boeren ook wel dat er lucht bestaat. Maar vandaag de dag weten zelfs de slimste mensen nog niet dat overal geestelijke wezens zijn! Dat zullen ze echter te zijner tijd wel toegeven, omdat ze anders bepaalde dingen gewoon niet verklaren kunnen, die toch verklaard moeten worden.
Bron: Rudolf Steiner – GA 353 – Die Geschichte der Menschheit und die Weltanschauungen der Kulturvölker – Dornach, 25 juni 1924 (bladzijde 306)
Eerder geplaatst op 19 juli 2017 (8 reacties)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Ik heb in mijn vroegere leven heel wat gedebatteerd over dit thema! Inmiddels wat wijzer en ook wat jaartjes ouder,dat ook, weet ik dat mensen alleen door zelfervaring tot het geestelijke leven komen. Het is wel zo prettig en ontspannen om dan alleen je mond open te trekken als er een bepaalde vraag op je af komt en dan …….vergaloppeer je niet aan info. Mondjesmaat sprokkel” ik ook zo dagelijks mijn geestelijke voeding bij elkaar.
Iets niet aannemen louter op basis van geloof of ongeloof versmalt ’s mens blikveld. Nieuw motto van de moderne tijd is volgens Steiner: ik geloof wat ik weet …en wat ik zelf verder heb uitgezocht, naga en ben nagegaan, kun je daaraan in gedachten toevoegen. Als je nog niet helderziend bent kunnen de uit- en inwerkingen van zielsmatige en geestelijke realiteiten op de fysieke en psychische realiteit toch al worden nagegaan stelt Steiner verder. Daartoe kan wat geesteswetenschap aandraagt voor mensen dienen als toetssteen.
Er zijn perioden dat de sociale werkelijkheid waarin we leven surrealistische vormen aanneemt. Wat dat aangaat vind ik op dit moment reflecties in het volgende videblog van Mieke Mosmuller interessant, Crisisgewenning: je erbij neerleggen? (23 april 2021):
Ik geloof wat ik weet …en wat ik zelf verder op geldigheid met helder denken en gezond verstand heb uitgezocht, naga en ben nagegaan.
En dat is ook de ontwikkelingsweg van een Parsifal: van dwaasheid naar twijfel en van twijfel tot saelde (zekerheid).
Kleine aanvulling over geloof (in). Volgens Steiner is geloof een kracht, een kwaliteit, een intrinsieke eigenschap van het astrale lichaam; een kracht die zich aan zaken hecht. Tegenwoordig komt het evenwel op de directe inzet van het ik aan, terwijl een mens met de hechting van het geloof wel wat moet/mag natuurlijk.
Je hebt uit incarnaties al veel meegenomen en ontwikkeld. Het is dan zo dat je iets leest en weet dat is waar . Dat weten weet je zonder dat je het ook maar nog ervaren hebt. Het wekt je in bewustzijn van het gewetene. Het hele bewustzijn kent vele wegen en de kern is bij de een minder gewekt in bewustzijn dan de ander. Geloven doe je met je verstand, weten doe je met je ziel, met je hele wezenlijke zijn.
De menselijke ziel is gelaagd. Ook het verstand is onderdeel van de ziel, neem de verstand- en gemoedsziel, waarmee dankzij de aanwezigheid en werking van het ik zelfstandig denken oplicht en een streven naar waarheid ontstaat. Het menselijke ik is in ontwikkeling en de werking van het ik is divers. Neem bijvoorbeeld naast het vermogen van het ik om zaken op individueel niveau te herinneren of juist te vergeten, tijdelijk te laten rusten, ook zijn vermogen om een zaak te beoordelen en/of zijn oordeel daarover (voorlopig) op te schorten. Dat laatste druk ik in een spreuk die ik onlangs schreef in een afzonderlijke zinsnede aldus uit:
Ik oordeel of ik schort mijn oordeel op; bedachtzaam.
In het moderne tijdperk, wat door antroposofen ook wel wordt aangeduid als het tijdperk van de bewustzijnsziel, is een hevige strijd ontstaan over feit en fictie en mening en waarheid. Dat was in het vorige cultuurtijdperk min of meer al het geval, maar dan meer in latente zin. Johann Wolfgang von Goethe was een scherp waarnemer. Niet alleen van verschijnselen om hem heen, natuur- en cultuurverschijnselen, maar ook van zieleroerselen en menselijke interacties. Aangaande meningsvorming en meningsuiting en daaraan verbonden processen staan in zijn geschift Maximes en reflecties verscheidene interessante aforismen opgetekend. Eén voorbeeld daarvan volgt hieronder.
Johann Wolfgang von Goethe:
” Daar mensen toch in niets anders geïnteresseerd zijn dan in hun eigen mening, zoekt iedereen die een mening formuleert links- en rechtsom naar wegen en middelen om zijn eigen moraal en dat van anderen te ondersteunen. Wij maken gebruik van de waarheid zolang zij een doel dient; wat onwaar is, wordt echter met emotionele retoriek aangegrepen zodra het bij gelegenheid kan dienen als een verbluffend deelargument, als een lapmiddel dat schijnbaar eenheid kan verlenen aan de verdeeldheid. Toen ik dat ontdekte was dat in het begin vervelend, daarna was ik er bedroefd over en nu voel ik een soort kwaadaardig medelijden: Ik heb mezelf beloofd nooit meer een dergelijke gang van zaken bloot te leggen. “
Natuurlijk werkt alles met elkaar samen, maar het vergt toch heel veel meer om deze complexiteit hier te verwoorden.
Uiteraard hangt er veel meer mee samen. Ik kan slechts goede aanzetten geven. Mijn tijd is niet onbeperkt. Wat is hier heb beschreven als samenhangt klopt. Ook dat over het astraallichaam als geloofslichaam, daarover sprak Steiner uitvoerig en indringend. Primaire literatuur daarover staat jou in principe ook ter beschikking.
‘Wat is’ moet zijn ‘wat ik‘.
En het gaat hierboven bij wat ik ter berde breng niet alleen om samenhang, maar ook om inzicht.
In Duden staat de betekenis voor Grosskopfeten:
einflussreiche, gesellschaftlich hochgestellte weibliche Person
weibliche Person, die studiert [hat], Intellektuelle
Joost, Steiner zal hier vast en zeker niet alleen vrouwen bedoeld hebben. Ik heb het vertaald als flapdrollen. Ik laat het maar staan ter wille van het komisch effect.