Zelfs een ingewijde heeft niets aan zijn bovenzinnelijke ervaringen, als hij niet het gezonde mensenverstand juist ontwikkelt. Als vandaag de dag iemand zo denkt – neemt u dit, wat ik nu zeg, werkelijk zeer ernstig – dat hij zeer goed aan de eisen voldoet, die tegenwoordig bij onze schoolexamens aan de mensen gesteld worden, wanneer hij zich zulke denkgewoonten eigen heeft gemaakt, dat hij bij het huidige professorendom op de meest bevredigende wijze de examens afleggen kan, dan is zijn gezonde mensenverstand zo verwrongen dat hij, ook al worden hem op een presenteerblaadje miljoenen ervaringen van de bovenzinnelijke wereld aangereikt, ze net zomin zou zien als hij in een donkere kamer fysiek zou kunnen zien, wat er in deze donkere kamer aanwezig is.
Bron: Rudolf Steiner – GA 196 – Geistige und soziale Wandlungen in der Menschheitsentwickelung – Dornach, 18 januari 1920 (bladzijde 96)
Eerder geplaatst op 22 maart 2017 (5 reacties)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
ANTON
Bij het lezen van dit. citaat lijkt het mij dat het citaat uit zijn verband is getrokken.
Het kan toch niet zo zijn dat iemand met een gezonde algemene intelligentie die moeiteloos zijn zijn examens goed of zelfs briljant aflegt, waardoor er geen ruimte meer overblijft voor een spiritueel denken.
Ik begrijp heel goed dat een heel sterk intellectueel ontwikkeld denken het spirituele denken ernstig in de weg kan staan of zelfs onmogelijk maakt.
Maar om in zijn algemeenheid te stellen dat intellectueel denkvermogen het spirituele denken blokkeert wil er bij mij niet in.
Anton, Steiner heeft het hier niet zo zeer over intellectuele vermogens, maar over denkgewoonten. Bijvoorbeeld de gewoonte dat alles bewezen moet kunnen worden. Dat iets bewezen kan worden, maar toch niet klopt, dat leren ze in de regel niet in de universiteiten. Ook leren ze niet om onbevangen iets op te nemen; nee, integendeel, er wordt hun verteld dat ze al bij voorbaat overal kritiek op moeten hebben. De zogenaamde intellectuelen zijn erop uit om de fouten te ontdekken en dat geeft hen dan de illusie dat ze alles heel scherp zien, maar in werkelijkheid zijn ze blind.
Iemand die zulke denkgewoonten en vooroordelen gewoon overneemt, die komt wel goed door zijn examens, maar voor geestelijke kennis staat hij niet open.
Fris van de lever geschreven reactie, Ridzerd. Interessant. Mijns inziens is dit een contextgevoelig tekst citaat die uitnodigt om de voordracht in zijn geheel te lezen en bestuderen. Neem bijvoorbeeld de tekst passage die direct aan het bovenstaand citaat voorafgaat (GA 196, bladzijde 96). Vrij door mij vertaald:
” […] Want door dat wat de mens geschikt maakt voor het huidige materialistische tijdperk, wordt de ruimte voor hem verduistert waarin de bovenzinnelijke werelden voor hem (kunnen) opdagen. Tegenwoordig raken mensen aan een denkwijze gewend die uitsluitend correspondeert met hun lichaamsfuncties. […] ”
Duits origineel:
” […] Denn durch dasjenige, was die Menschen für das materialistische Zeitalter heute tauglich macht, verfinstern sie sich den Raum, in dem ihnen entgegentreten die übersinnlichen Welten. Die Menschen werden heute gewöhnt, so zu denken, wie nur in Gemäßheit der Funktionen des Leibes gedacht werden kann. […] “
Toch vat ik het citaat zo samen :
Ten 1 het gezonde verstand niet hebben verhindert het geestelijke kennen volwaardig op te nemen .
Ten 2 het gezonde verstand is verwrongen door het academische denken di door het intellekt , zodanig dat het niet tot spiritueel denken en kennen kan komen .
Conclusie : gezond verstand kan men verkrijgen op zichzelve , ” al wordt de ruimte verduisterd …waarin de bovenzinnelijke werelden voor de mens kunnen opdagen .
Ja, zeker contextgevoelig, John, maar dat zijn bijna alle citaten wel.
In het gedeelte dat je vertaald hebt, lijkt het ook wel weer in tegenspraak met wat Steiner ergens anders zegt. Want hij beweert ook dat bovenzinlijke kennis een mens juist praktischer en geschikter maakt voor het materiële leven.
Ja Ridzerd. En daarom pleit ik er zo vaak voor om het geheel van wat hij ter berde bracht in het vizier te nemen. Dat is voor de éne mens beter mogelijk dan voor de ander. En je moet daar tijd en geduld voor hebben. Ook uithoudingsvermogen en volharding kom daar bij van pas.
…kom moet zijn komt.
Als je het ‘gezonde verstand’ goed weet toe te passen op de materiële wereld is er niks mis mee. Daar is de hele wetenschap op gebaseerd, waar we ontzaglijk ver mee zijn gekomen. Daarbij kun je je wel realiseren dat er ook een niet-materiële werkelijkheid bestaat die de fysieke werkelijkheid doordringt en die geen concrete beelden bevat maar bewustzijns-ervaringen, waar je alleen toegang toe hebt als je je bewustzijn daarop richt. Maar het is lastig om die ervaringen om te zetten in ons taalgebruik, die immers vanuit de materiële werkelijkheid is ontwikkeld. Steiner heeft een aantal malen uitgesproken dat het lastig is om zijn ervaringen in de niet-materiële werkelijkheid in taal om te zetten en hij hoopte dat hij het op de juiste wijze deed, zo zei hij dan.
Ook Steiner kun je eigenlijk niet lezen met het fysieke taalbegrip, maar je moet als het ware door zijn woordgebruik heen kijken. Dat we daarbij soms een andere interpretatie hebben dan iemand anders is niet verkeerd; wij zijn allemaal anders en de geestelijke wereld ziet er voor iedereen wat anders uit, omdat het geen beeld-wereld is. Daarom is het goed te luisteren naar hoe een ander zijn tekst interpreteert en te proberen om ook die interpretatie in je op te nemen. Dan kom je dichter bij de geestelijke realiteit.
‘Taalbegrip’. Denk daarbij ook aan de antroposofische zintuigleer. Met name taal-zin, denk-zin en ik-zin.
Aanvulling:
❶
Taal-zin, denk-zin en ik-zin sluiten direct aan bij een verschijnsel als intersubjectiviteit.
❷
Wanneer men bij wetenschappelijke stellingen of uitgangspunten gezond verstand laat varen, dat kan zich voordoen, hoeft gelukkig niet, doemt iets op wat men ook wel >sciëntisme noemt.
Hier een snelkoppeling die wel naar het (beperkte) Wikipedia artikel over sciëntisme leidt.
En hier een correct werkende snelkoppeling naar het Wikipedia artikel intersubjectiviteit.
Verdere opmerking in het algemeen: het is ook mogelijk om met academische vorming gezond verstand te ontwikkelen of behouden. Het kan in zekere gevallen meer inspanning vereisen, maar toch. Het is zeker niet automatisch of per definitie aanwezig bij mensen zonder een hogere opleiding.
Met daarbij de aantekening: iedereen doorloopt naast officiële opleidingen, hoog of laag, algemeen of gespecialiseerd, een levensuniversiteit.
Dat vind ik mooi. Wars van ‘rangen en standen’ bewaakt Mirjam van der Mark haar eigen grenzen, schoolt zich om en start met succes een jaar geleden een bakkersbedrijf: Deze neurochirurg werd liever bakker: ‘Corona heeft mijn bedrijf eigenlijk geholpen’ (Algemeen Dagblad, 1 januari 2021). Gezond verstand.
O zo weet ik er nog wel een paar… Een zeer gewaardeerd en gerespekteerde advocaat hier in Amsterdam, maar hij zit wel 2 dagen per week als trambestuurder op de Amsterdamse tram. Anders kan hij zijn werk als advocaat helemaal niet doen zegt hij zelf..
En jaren geleden kocht ik een keer een Daklozen krantje. Dat zijn kranten die verkocht worden door mensen die dakloos zijn en op die manier weer kunnen wennen en ervaren wat het is om aan een inkomen te komen, het eerste kleine opstapje naar meer, zeg maar.
Daar stond een verhaal in van een dakloze vrouw, zwierf door de straten van de stad, en leefde van dag tot dag..
Die vrouw was Arts. Als hier de wintertijd aan brak, melde ze zich bij een organisatie zoals Artsen zonder Grenzen, werd dan uitgezonden naar Africa waar het warm was, oefende daar haar vak uit wat ze goed bij hield en alle aanvullende bijscholingen netjes volgde, en als de temperaturen hier weer wat aangenamer werden liep ze hier weer een half jaar rond.
En nog dichter bij: Elke vrijdag is er hier op het Spui tweedehands boekenmarkt (nu ff niet vanwege de lockdown) maar dan rijden we met een fikse bestelauto vol met boeken naar de markt. Dan moeten al die boeken eruit en worden uitgestalt. Zwaar werk ik weet er alles van, en als je dat allemaal in je eentje moet doen, ben je gesloopt voor je echt begonnen bent. Dus wordt het uit en inpakken door twee man gedaan. Die tweede man bij ons is een vrouw. Komt op de fiets naar het Spui helpt met uitladen en uitpakken, klimt weer op haar fiets, draait dan haar huisartsen praktijk ergens in Amsterdam-West, komt aan het einde van de dag weer naar het Spui om de zaak weer in te pakken in de auto te zetten, en krijgt dan wel geteld €30,- in haar handen gedrukt wat natuurlijk een lachertje is gezien het inkomen van een huisarts, maar daar gaat het haar ook niet om zegt ze zelf, maar omdat ze dan haar Hart kon volgen…
Dit vind ik ook een mooi tekstdeel uit het nieuwsartikel:
” […] Op de middelbare school wordt al snel duidelijk dat Van der Mark goed kan leren. ,,Ik wist toen al dat ik dokter, advocaat of rechter zou worden. Ik voelde me ook verplicht tegenover de maatschappij om mijn talenten op een nuttige manier in te zetten.” […] ”
Steiner duidde dat soms ook wel aan als ‘geestelijk socialisme’. Iets terug doen.
Het commentaar en aan de orde gestelde problematiek in deze reactieruimte op het bovenstaande steinercitaat raakt in mijn ogen een notie die is verwoord in paragraaf 2 en 3 van mijn blog Wetenschap is ook maar een mening? – Deel 1 (Weekjournaal Bewustzijnsziel, 7 november 2020).