Opvoeding wordt door de antroposofische geesteswetenschap niet opgevat als een wetenschap, niet als een theoretische kennis, maar als een echte kunst, als een kunst die te maken krijgt met het meest edele materiaal dat we in de wereld hebben, met de mens zelf, met het kind dat op zo’n wonderbaarlijke manier ons de diepste wereldraadselen openbaart, wanneer het jaar na jaar, men zou willen zeggen, van week tot week ons laat zien, hoe door de fysiognomie, door de gebaren, door alles wat maar uitingen van leven in een kind zijn, hoe daar zichtbaar wordt het geestelijke, de ziel, die in het kind nog diep verborgen is als een goddelijke gave uit de geestelijke wereld.
Bron: Rudolf Steiner – GA 218 – Geistige Zusammenhänge in der Gestaltung des menschlichen Organismus – Londen, 20 november 1922 (bladzijde 243-244)
Vertaling: Pieter H.A. Witvliet
Zie voor de hele vertaling van deze voordracht zijn website: VRIJESCHOOL PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE ACHTERGRONDEN – OPVOEDKUNST DOOR MENSKUNDE
Eerder geplaatst op 9 augustus 2016 (4 reacties)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Dit steinercitaat over waarde en bijzonderheden van opvoeding en pedagogie doet tevens denken aan noties van Friedrich Schiller daarover. Met name diens Brieven over de esthetische opvoeding van de mens (Humanistisch Canon.nl).
De Duitse titel van de voordracht is: Erziehungskunst durch Menschenerkenntnis. Steiner gebruikt ook ‘Menschenkunde’ (als basis voor de pedagogie, GA 293 bv.) Het kan zijn dat ik in eerste instantie vertaald heb ‘mensenkennis’, maar dan had er ‘Menschenkenntnis’ moeten staan. In het Nederlands is er wel verschil tussen menskunde en mensenkennis. Menskunde kan je studeren, maar mensenkennis ‘doe je op’ in de loop van het leven, zeker niet door studie. Interessant is dat Steiners ‘Menschenkunde’ en/of ‘Menschenerkenntnis’ wel mensenkennis oplevert.
Pieter, bedoel je dat ik het woord MENSENKENNIS in de titel ‘ VRIJESCHOOL PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE ACHTERGRONDEN – OPVOEDKUNST DOOR MENSENKENNIS ‘ moet veranderen in MENSKUNDE?
Ik ben het met je eens dat MENSENKENNIS hier eigenlijk niet het goede woord is, maar OPVOEDKUNST DOOR MENSKUNDE klinkt ook niet zo goed. Misschien OPVOEDKUNST DOOR INZICHT IN DE MENS? Of nog anders?
De verandering naar ‘menskunde’ past zeker beter bij de gangbare vertalingen wanneer Steiner ‘Menschenkunde en Menschenerkenntnis’ gebruikt. Dat ‘door inzicht in de mens’ vind ik zeker mooier, maar Steiner legt wel steeds de nadruk op het bestuderen van de mens. En ook ‘inzicht in de mens’ valt bij hem samen met ‘menskunde’ (en dus ook weer met mensenkennis).
Oké, ik heb het nu veranderd.