Kijk naar het bloed dat vandaag de dag vloeit, kijk naar de mensen die tegen de muur gezet en doodgeschoten worden: dat zijn de inspiraties, die tot de mensen willen komen met de goede wil van de geestelijke wereld, die door de mensen gehaat wordt, en die zich daardoor omzetten in wilde, animale driften. Als de mens datgene, wat uit de geestelijke wereld als inspiratie tot hem wil komen, niet wil laten komen, dan transformeert het zich in wilde emoties, in dierlijke instincten.
Bron: Rudolf Steiner – GA 192 – Geisteswissenschaftliche Behandlung sozialer und pädagogischer Fragen – Stuttgart, 22 juni 1919 (bladzijde 225)
Eerder geplaatst op 18 maart 2015
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Dienaangaande valt op bladzijde 224 van GA 192 dit te lezen:
“[…] Aber in unserer Zeit ist die Menschheit trotz ihres Materialismus dem Geiste näher, als man glaubt. In uns walten Inspirationen und Imaginationen. Nur verwandeln wir die Imaginationen wegen unserer mangelnden produktiven Phantasiekraft in allerlei gespenstige Bilder über die Zusammenhänge der Welt, mit denen wir die wirklichen Weltzusammenhänge verleumden. […] “.
Hier benoemt Steiner het probleem en het effect van een tekort aan (vervolmaakte) productieve fantasiekracht. Jeugdschrijfster Tonke Dragt nam weleens de term exacte fantasie in de mond, zie Interview: Tonke Dragt wil steeds het mooiste boek van de wereld schrijven (Libelle, 2005). En dat is ook precies wat Steiner waardeerde in Goethes kunstwerk Faust, de productieve en exacte fantasie die in dat dichtepos huist. Niet voor niets heeft hij dit werk van Goethe dan ook uitvoerig geesteswetenschappelijk behandeld.
Het probleem van de fantasie, (1) het ongebreidelde irreële of (2) het exacte karakter ervan, stelde ik indirect aan de orde in mijn blogs: Realy Only Fantasy? (Cahier, 21 juni 2019) en Perseus en Medusa (Cahier, 13 juli 2019).
En bij een korte bespreking van Dragt als (kinderboeken) schrijfster overwoog ik in 2015 het volgende:
“[…] Verbeeldingskracht, waarin wortelt zij? Ontspruit ze uitsluitend uit menselijke fantasie, als ware ze slechts een subjectief restproduct, of kan zij toch een neerslag vormen voor diepere en hogere werkelijkheden, waarmee de zintuiglijk belevingswereld completer, zinvoller en inzichtelijk(er) kan worden gemaakt? Antroposofische geesteswetenschappers zijn er van overtuigd dat dit mogelijk is. Bij zekere literaire pennenvruchten, kun je daar een soms een eerste aanzet toe vinden. Letterkundig bezien kunnen schrijvers, als ze dat willen en kunnen, al ingenieus iets laten doorschemeren wat anders onzichtbaar en buiten acht blijft. […] ”
(Uit: Respect)
Ik word enigszins ongemakkelijk van de term ‘productieve fantasie’. Want vijandige lieden die niets van antroposofie weten, grijpen hun kans en zullen uiteraard zeggen: ‘ Zie je wel, Steiner heeft die hele antroposofie bij elkaar gefantaseerd’.Maar ook uit wat je hier citeert van Tonke Dragt blijkt wel, dat Steiner heel iets anders bedoelt dan wat men gewoonlijk onder fantasie verstaat.
(Even een zijdelingse opmerking: het woord realy moet moet met twee l.)
Menselijke fantasie draagt licht- en schaduwzijden. Het komt aan op juist hanteren en implementeren. Geesteswetenschap is geen fantasterij en ware kunst op de keeper beschouwd ook niet. Over onder andere de ontstaansgeschiedenis, evolutie en betekenis van fantasie – in de Griekse mythologie aangeduid als de geboorte van Pegagus – vertelt Steiner op relevante wijze in zijn voordracht Menschengeschichte im Lichte der Geistesforschung (Rudolf Steiner; GA 61; Berlijn, 1 februari 1912).
Dank voor de dubbel l. Had weer een blinde vlek.
En dan zij daar natuurlijk ook nog het thema morele fantasie als één van de belangrijke centrale thema’s in Rudolf Steiners basisgeschrift De filosofie van de vrijheid. Zie onder andere hoofdstuk 12 uit dat boek: Hoofdstuk 12: De morele fantasie – Darwinisme en moraliteit.
Bij diverse voordrachten bood Steiner ook grafische afbeeldingen (bordtekeningen) over de positie van de fantasie in het samenspel van lichaam, ziel en geest (van mensen).
Twee voorbeelden:
1. bij polariteit zenuw en bloedbaan (GA 293, 2e voordracht);
2. bij waarneming en oordeelvelling (GA 113; 3e hoofdstuk: Pneumatosofie; 3e voordracht).
Paar stukjes terug, John, zou ik suggereren, ‘op de keper beschouwd’, …
Ja inderdaad Luc. Het moet natuurlijk keper zijn. Dank je.
En dit is ook wel leuk. Tonke Dragt alive and kicking: ‘Ik wil blijven leven om de serie nog te zien op Netflix’ (EenVandaag, 19 januari 2019).
Tonke Dragt:
‘ De serie moet in 2020 als Netflix Original op het kanaal verschijnen onder de titel The Letter for the King. De hoogbejaarde Tonke hoopt het allemaal nog mee te maken: “Ik ben erg benieuwd naar de serie. Ik wil zeker blijven leven tot 2020 om de serie nog te kunnen zien.” ‘
Nou laten we hopen dat ze dat haalt. Gun het haar van harte. Een abonnement op Netflix zal ik echter niet afsluiten. Je kunt je geld maar één keer uitgeven.
Het is een mooie EenVandaag uitzending, bekijken zeker waard: Tonke Dragt: Netflix verfilmt Nederlands jeugdboek (12 minuten). Trouwens, terwijl de camera in haar werk- of woonkamer langzaam rondgaat komt op een boekenplank ook even een geïllustreerd werk van Christiaan Morgenstern in beeld: Christian Morgenstern sechsprachig (Christiaan Morgenstern Zestalig).
Correctie snelkoppeling: Christian Morgenstern sechsprachig (Christiaan Morgenstern Zestalig).