In de loop der jaren groeide mijn liefde tot de ‘zuivere muziek’ en mijn afschuw van de ‘barbaarsheid’ van een ‘muziek als uitdrukkingsmogelijkheid’, werd steeds groter. Daarbij bracht het lot mij samen met mensen die bijna uitsluitend Wagner-vereerders waren. Dat alles droeg er veel toe bij dat het – veel later – een moeizame zaak voor mij werd om door te dringen tot een begrijpen van Wagner, dat, vanuit menselijk standpunt bezien, toch vanzelfsprekend noodzakelijk is ten opzichte van zo’n belangrijk cultuurverschijnsel. Maar deze worsteling hoort thuis in een latere periode van mijn leven. In de tijd waarover ik nu schrijf, vond ik een opvoering van Tristan, die ik als begeleider van een leerling zag, ‘dodelijk vervelend’.
Bron: Nederlandstalige uitgave van Mijn Levensweg – bladzijde 52 (Uitgave 1981, Vrij Geestesleven) Vertaling W.A.C. Labberté
Duitstalig: GA 28 – Mein Lebensgang (bladzijde 76)
P.S. Als muziek als uitdrukkingsmogelijkheid barbaars en dodelijk vervelend is (althans voor Steiner), dan vraag ik mij wel af welke muziek er dan nog overblijft. Muziek heeft zeer veel met gevoel te maken en drukt altijd een of ander gevoel uit, lijkt mij. Wat is dan eigenlijk zuivere muziek?
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Mooie dagboekaantekening, eerlijke ontboezeming. En zo zie je dat ook Steiner zich verder ontwikkelde. Voor zuiver muzikaal gaat onder andere de muziek van Beethoven door. Als puur poëtisch (episch drama) het werk van Shakespeare. Wagner bracht dat samen met zijn totaalkunst en gaandeweg begon Steiner dat zeker wel te waarderen en hield hij daarover waardevolle voordrachten. Ben een groot liefhebber van het werk van Wagner. Beluister en bekijk het met dankbaarheid. Zie mijn blogs ❶ Beweging (Cahier, 22 februari 2019), ❷ My initiation and moral development (Cahier, paragraaf 2, 14 december 2018) en ❸ Music and ethics (Cahier, 7 december 2018).
21e eeuw. Hieronder muzikale expressiviteit (vertelling) van de Eurythmics met Annie Lennox. Vind ik in zijn soort, popmuziek, ook prachtig.
John, ik heb begrepen van Steiner dat zuivere muziek voor hem was ‘muziek die alleen maar muziek wilde zijn’. Van Beethoven kan men naar mijn idee niet zeggen dat het alleen maar muziek zonder uitdrukking van het een of ander is. Veel weet ik niet van klassieke muziek, maar een stuk als de Mondscheinsonate van Beethoven is een buitengewoon melancholisch nummer. Zou dit dan ook in de ogen van Steiner ‘barbaarse muziek’ zijn?
Het is een én/én verhaal, Ridzerd. Muziek heeft inderdaad alles met gevoel te maken; zowel in verbale als non-verbale vorm. Dus ook als het om pure muzikaliteit gaat, zoals dat bij de symfonieën van Beethoven het geval is. Pas in het sluitstuk van zijn 9e symfonie klinken er bij hem stemmen en gezang, poëtische taaluitingen, een compositie die tegenwoordig dienst doet als ‘het het lied van de Europese Unie’ (Alle Menschen werden Brüder). Voor meer hierover zie Steiners voordrachtencyclus Richard Wagner im Lichte der Geisteswissenschaft (GA 92; 6 voordrachten; bladzijde 109 t/m 178), waarnaar ik al verwees met mijn blog Music en ethics (Cahier, 7 december 2018). Zowel Wagner als Steiner waren overigens grote liefhebbers van de muziek van Beethoven.
Let wel: het bovenstaande gaat over de symfonieën van Beethoven, want hij componeerde ook voor zang en muzikale vertolking van dichtwerk, met name van Goethe. Neem bijvoorbeeld dit:
En laten we wel wezen: de menselijke stem, die aan het zingen slaat, vormt misschien wel het mooiste muziekinstrument dat de wereld ooit is geschonken.
Ridzerd.
Elke muziek drukt m.i. iets uit.
Bij programma muziek geeft de componist sturing aan wat je er in kan horen (het verhaal).
Bij muziek die alleen maar muziek wil zijn bepaalt de toehoorder of hij of zij er iets wel of niet wil horen.
Muziek lokt altijd wel een emotie bij de toehoorder uit.
Hedvig, dat schreef ik toch ook in de P.S. onder het citaat, dat muziek altijd wel iets uitdrukt? Daarom vroeg ik mij ook af waarom Steiner muziek als uitdrukkingsmogelijkheid maar barbaars vindt.
Ik kom nog een keer op je belangrijke en begrijpelijke vraag en opmerking terug, Ridzerd en wel kort in deze reactieruimte en met een apart blog op Cahier. Heb het erg druk. Dus terstond kan niet.
Oké John bedankt. Doe maar kalm aan.
Ridzerd ik heb zelf ook maar weinig met klassieke muziek. Dingen van Mozart kan ik wel waarderen, en op school werd er op zaterdag door de gehele bovenbouw gezamenlijk in de aula gezongen. In Den Haag leidde dat tot het resultaat dat ze in ’80 bij de kroning van Beatrix in de Nieuwe kerk hier in Amsterdam aanwezig waren. Dus zingen doet wel iets met een mens. Maar bij de klassieke muziek bekruipt mij altijd het gevoel van: das geweest, vergane glorie, ik vind het moeilijk om te omschrijven.
Kijk ik naar de muziek van nu, dan is Bruce Springsteen mijn grote voorbeeld en held. Omdat zijn teksten ergens over gaan, een boodschap kunnen zijn voor wie het horen wil: “Blow away you broken dreams that break your hart” van het nummer Promisedland https://youtu.be/tJx0HftF6Vk
Jon Stewart zei eens: “als je naar de muziek van Bruce Springsteen luistert dan voel je je geen loser meer.. You are character in a poem about losers.. Dat laatste was bedoelt voor om de lachers op zijn hand te krijgen, maar een klein beetje waarheid zit er wel in denk ik. Er zijn nummers bij waarvan ik wel eens denk: Dit raakt niet mijn Hart, dit raakt mijn Ziel..
En zo zijn er nog wel meer, vooral voor mij, van Ierse komaf merk ik.
Voor iedereen die wil weten wat Stewart nou precies zei, zie hier: https://youtu.be/3VWEfZkH5MA
Bedankt voor jullie reacties, Haike en John. Ze zijn interessant genoeg maar ik heb momenteel niet de energie om te reageren.
Gewoon ‘laten staan’ en ‘op je in laten werken’, Ridzerd. Het loopt niet weg. Het gaat hier om een veelzijdig onderwerp. Ik zou zeggen: zet een mooi of bijzonder muziekstuk op. Godzijdank zijn er muzikanten; is er muziek.