Door velen die wel eens het een en ander gehoord hebben over antroposofie wordt vaak gedacht dat alle antroposofen vegetariër zijn en dat Steiner als een soort dogma verkondigd zou hebben dat vlees eten taboe is voor antroposofen. Dit is echter absoluut niet waar. Steiner was nooit dogmatisch, ook over vegetarisme niet. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het volgende fragment uit Die Askese und die Krankheit.
Zolang de mens nog begeerte naar vlees heeft, is vegetarisme van geen nut voor hem; maar pas dan heeft het zin, wanneer hij op het volgende standpunt staat, wat ik door een kleine vertelling duidelijk maken wil.
Enige tijd geleden werd iemand gevraagd: ‘Waarom eet u eigenlijk geen vlees?’ Daarop zei hij: ‘Ik wil u met een tegenvraag lastigvallen: Waarom eet u geen hondenvlees of kattenvlees?’
‘Dat kan men toch niet eten!’, was het antwoord.
‘Waarom dan niet?’
‘Nu, omdat ik daar een afkeer van heb.’
‘Goed, evenzo heb ik een afkeer van alle vlees.’
Om deze stemming gaat het. Als het genot aan vleeskost opgehouden is, dan is er pas de stemming, waarmee de onthouding van vleesvoeding met betrekking tot geestelijke ontwikkeling van nut is. Voordien kan het afzien van vlees slechts een hulpmiddel zijn om de begeerte naar vlees af te wennen. Maar als men zich de begeerte naar vlees niet afwennen kan, dan is het misschien beter om weer te beginnen met vlees; want het voortdurend zich kwellen daarmee is volstrekt niet de juiste weg, om door te dringen in het begrip voor geesteswetenschap.
Bron: Rudolf Steiner – GA 58 – Die Askese und die Krankheit – Berlijn, 11 november 1909 (bladzijde 206)
Eerder geplaatst op 17 november 2015
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Toch bekruipen mij dat verschillende vragen maatschappelijk en persoonlijk.
Het klimaat laat ons zien dat deze gebaat is door van vlees af te zien of deze te beperken. Dan heb ik persoonlijk geen begeerte naar vlees maar zit beter in mijn lijf als ik af en toe biologische kip en of vis eet? In het begin had ik daar grote weerzin tegen.
Leonie, als je weerzin tegen vlees hebt, zouden er dan geen voedingsmiddelen zijn die als vervanging kunnen dienen? Haike had het er meen ik onlangs ook over dat de dokter had gezegd dat hij beter wat vlees kon eten omdat hij tekort had aan vitamine B12, geloof ik , precies weet ik het niet meer. Maar in dat geval zou je dan misschien ook vitmaine B12 pillen kunnen gebruiken.
Dat klopt ik kreeg min of meer van mijn Antroposofisch huisarts op mijn kop dat ik te weinig vlees at, dus een vit B-12 tekort. Sindsdien eet ik meer vlees, maar ook niet elke dag. Als je dan vlees eet uit de biologisch (dynamische) landbouw hoef je je niet schuldig te voelen over het opwarmen van de Aarde e.d. want die levert daar geen bijdrage aan.
Overigens is dat opwarm verhaal niet iets wat alleen hier op aarde speelt, ik kwam 3 jaar geleden al een berichtje tegen in de VK dat ook andere planeten in ons melkwegstelsel opwarmen. Bij NASA schijnen ze dat allang te weten.
Ik heb vitamine B12 ingenomen maar daar voelde ik geen verbetering bij. Bij het eten van vis en kip is het opmerkelijke juist, dat ik mij zo verwarmt voel en energiek.
Ik snap niet arnoldvdp “ wat je met je bericht bedoeld te zeggen?
Dan ben je niet de enige, Leonie, ik snap ook niet wat hij schrijft.
Ook magnesium, zink en ijzer gebruiken als je geen vlees eet
Over alles wat hier staat weet ik niet, maar Jezus was een vegetariër boeddhisme zijn vegetariërs
Waarom zou een man als Steiner geen vegetariër zijn.
Waarom wordt overal het klimaat bijgehaald??? Dat heeft hier volgens mij niets mee te maken, Dieren hebben een astraal lichaam en dus gevoel
door geen vlees te eten heb je niet noodzakelijk vit B12 te kort, je kan die vitamine uit zuivelproducten en ook eieren halen. Vlees eten al of niet is een individuele keuze. Er zijn zeker mensen die vlees nodig hebben. Dat is een individuele zaak. Echter de hoeveelheid vlees die in onze huidige maatschappij gebruiken is ontspoord. Zo at een duitser in 1950 gemiddeld 26 tot 26 kg vlees per jaar, in 2055 60 kg per jaar, en nu in 2018 gemiddeld 80 kg per jaar. Voor het verbouwen van voeding voor al die dieren wordt 80% van de landbouwoppervlakte gebruikt! Voor de productie van 1 kg vlees heeft men 9 kg granen nodig. Het eten van vlees vraag minder dan het eten van vegetarische voedingsmiddelen. Maar door die kracht die men bij het eten van vegetarische voeding extra voor de vertering moet aanbrengen wordt men wel sterker, vergelijk het met een sporter die door inspanning zijn spieren oefent. Bij vegetarische voeding moet de mens zelf actiever zijn en worden meer innerlijke krachten ontwikkeld. Daarbij blijft ook het zenuw zintuigstelsel en het astrale onbelast van het zielsaspect van het dier. We eten als we vlees eten de astraliteit van het dier mee, en dit heeft zeker bij massa dierhouding, slechte behandeling van de dieren, stress factoren bij transport en slacht enz… een directe invloed op ons, doordat die astrale belasting in het vlees neer slaat als secundaire inhoudsstoffen die we met het consumeren van vlees mee in ons lichaam brengen.
Ieder mens moet dus voor zichzelf uitmaken of hij al dan niet vlees nodig heeft. Fanatisme is nooit een goede ingesteldheid.
Wim
Erg interessant commentaar.
‘Voor de productie van 1 kg vlees heeft men 9 kg granen nodig.’ Daar komt nog bij dat er voor de productie van vlees ook nog gigantisch veel water nodig is, ik meen wel 1000 liter per kg vlees, maar zeker weet ik het niet meer.
Ik heb het eens uitgerekend hoeveel vlees ik zelf per jaar eet en dan kom ik op ongeveer 25 kg per jaar. Ik vind vlees altijd nog wel lekker en in de supermarkt moet ik mij altijd bedwingen om niet bijvoorbeeld lekkere droge worst of rollade en dergelijke te kopen.
Ik zou denk wel zonder vlees kunnen, maar dan moet ik de groente ook afschaffen, want wees eerlijk, wat is nu boerenkool zonder rookworst? Of sperziebonen of worteltjes zonder een stukje vlees?
Ik heb wel eens geprobeerd zelf wat vegetarisch te maken van roerbakgroente en wat kruiden, maar het draait altijd weer op een grote mislukking uit.
Ik heb ook wel eens wat recepten opgezocht, maar dan moeten er meestal zo veel ingrediënten in, dat ik er niet eens aan begin. Bovendien wordt dat ook erg duur, het geld groeit mij niet op de rug.
Soms bestel ik wel eens bij een Chinees restaurant Chinese salade en dat is wel in te nemen, maar het haalt het toch niet bij bijvoorbeeld Babi Pangang of Saté Ajam.
In de meeste Chinese restaurants kun je tofuschotels bestellen. Heerlijk!
Ook de vegetarische salade van Chinese restaurants is goed te eten, vind ik. Hoewel, de laatste keer dat ik het had, zat er wel veel tomaat in en ik hou niet van tomaten. Maar je krijgt meestal zo veel, dat je het toch niet opkan, dus eet je de tomaat gewoon niet.
Waar ik nu nieuwschierig naar ben, hier wordt gesproken over de vervuiling die de dieren opleveren. Hoe wordt er gedacht over de giften In de niet BD voeding of biologische voeding? Veelal hoor je dan” die is te duur enz” maar toen ik zelf een uitkering had, kon ik toch deze voeding eten doordat ik de seizoensgroenten at en mij beperkte tot de basis benodigdheden. Het is mij opgevallen dat de voeding wat dat betreft een stiefkinderen is onder de vele antroposofen.
Ridzert, ik kwam in mijn natuurwinkel ook vegetarische en veganistische mensen tegen die broodmager en met grote hollige ogen, hun karig maaltje van een wortel wat groen en tofoe op de toonbank deponeerde. Ze straalde totaal geen positieve levensenergie uit wel een overtuiging wat het eten betreft. Het is een ingewikkelde kwestie om hier het midden in te vinden.
Ja, dat denk ik ook wel. Kwamen er in je natuurwinkel ook wel vegetariërs die er wel gezond en energiek uitzagen? Want degenen die er niet gezond uitzagen, zijn misschien wel juist vegetariër geworden in de hoop dat het hen zou helpen, omdat ze voordien al niet gezond waren.
Maar het is ook best mogelijk dat iemand juist verzwakt als hij of zij vegetariër wordt, lijkt mij.
Steiner zegt ook ergens dat het lang niet altijd voor iedereen geschikt is om vegetarisch te eten. Het hangt van erfelijke omstandigheden en lichamelijke gesteldheid af. Zelf is Steiner pas in ongeveer 1901 op 40-jarige leeftijd gestopt met vlees eten.
Ja, die waren er natuurlijk ook voor het merendeel . Wat ik wilde benadrukken is, dat er mensen zij waaronder ik, die niet goed in hun lichaam wonen en die helemaal dreigen de verbinding te verliezen door helemaal vegetarisch of veganistisch te gaan eten. Er spelen veel meer factoren mee en dus moet je echt uitproberen waar je je energiek en vitaal bij voelt.
ik baat al meer dan 40 jaar een natuurvoedingswinkel uit. Nooit zag ik mensen die vegetarische eten, Biologische of/en biologisch dynamische natuurvoeding gebruikten en er zoals door Leonie beschreven uitzagen. De meeste vegetarische mensen gaan juist heel bewust met hun voeding om. Sommige mensen die alleen maar zonder kennis van zaken vlees/vis weglaten en niet tegelijk de stap zetten naar een volwaardig voedingspatroon, zullen problemen krijgen en er inderdaad soms “ziekelijk” uit zien. Er is trouwens een groot verschil tussen vegetarisch eten in een ovo-lacto vegetarisch voedingspatroon en mensen die veganistisch eten. Ik kan veganisten tot op zeker punt volgen dat zij hun houding tegenover dieren tot in het extreme doortrekken en niets van dierlijks willen gebruiken. De praktijk leert echter dat dit altijd tot problemen voert. vitamine B12 vind je immers alleen in dierlijke producten. Zij krijgen na verloop van jaren problemen. Het innemen van supplementen met vitamine B12 is een oplossing die toch wel tegennatuurlijk is. De vraag kan dan ook gesteld worden of een veganistisch voedingspatroon wel de juiste weg is. Een evenwichtig vegetarisch voedingspatroon geeft geen enkel probleem, en wel integendeel!
We zien bij die vegetariërs:
minder diabetes type 2, een normaler gewicht, betere bloedwaarde, betere nierfunctie, hogere levensverwachting, meer overleveringskansen bij bepaalde kankers. Daarnaast hebben die mensen in un voeding : meer foliumzuur, meer Vit B1 B6 C en E; meer magnesium, meer kalium, meer koolhydraten (volwaardige koolhydraten!) meer ballaststoffen, voldoende B12 als ze ook eieren en zuivelproducten gebruiken. Daarbij dient vermeld dat melk, niet astraal belast is en als tussengebied tussen plant en dier moet worden gezien.
Niet vegetariërs hebben meer vetten met verzadigde vetzuren in hun voeding, meer cholesterol, meer ijzer, meer eiwit,en meer vitamine B12.
Wim
Aanvulling: Dat een koe 9 kg graan nodig heeft is natuurlijk wel een zienswijze uit de reguliere landbouw. Want van nature eet een koe helemaal geen graan. Hooguit de graanstengel ook wel “Stro” genoemd. Daar komt bij dat ze maar hele kleine hoeveelheden kan verdragen omdat haar verteringsgestel daar helemaal niet op is ingesteld. Het heeft ook gevolgen voor de kwaliteit van de melk. Biologische melkveehouders die hun koeien niet tot nauwelijks krachtvoer (krachtvoer is graan) geven, leveren koemelk van een betere kwaliteit af. Campina heeft daar ook onderzoek naar gedaan.
De zin van krachtvoer geven zit hem daarin dat het de melkgift van de koe verhoogt. Het heeft dus niks te maken met het krachtig gezond houden van de koe, zoals wel eens gedacht wordt.
Op een kilo krachtvoer geeft een koe ± een liter melk meer. Zo lang de prijs van een kilo krachtvoer lager is dan de opbrengst van die liter melk (wat door de melkfabriek weer teruggerekend wordt naar kilo’s vet en eiwit, daar wordt de boer op uitbetaalt) is dat winst. Maar onbeperkt krachtvoer geven gaat dus niet, want dan molesteer je het innerlijk van de koe.
akkoord Haike, maar het ging hier specifiek over vleeskoeien. Er wordt bij ons veel reclame gemaakt over “vlees van bij ons”, terwijl eigenlijk figuurlijk gezien die koeien met hun poten in Brazilië staan, waar ongelooflijke oppervlaktes verbouwd worden met GMO soja die dan naar Europa wordt verscheept en hier als krachtvoer naast granen in voer voor vleeskoeien wordt bijgemengd.
wim
Helemaal waar, maar dat hoef je mij als oud-Warmmonderhoffer niet uit te leggen.. 😇 Ik wou alleen maar voorkomen dat er een scheef, verkeerd beeld ontstaat, en dat graan niet alleen bij vleeskoeien een rol speelt, maar misschien een nog wel grotere heeft in de reguliere Nederlandse melkveehouderij, en dat graan en koeien van nature met elkaar niks van doen hebben.
Wim,
Ik deel je mening, mijn broer is vegetariër ik ben vegetariër en veel van de mensen in mijn omgeving zijn vegetariër maar niemand van hun gaat naar een natuurvoedingswinkel ikzelf gebruik ook principieel geen Soja, maar de meeste mensen hier praten over eten van koeien maar negeren de basis van Steiner hun verteld.