Rudolf Steiner wees het voorlezen van voordrachten aan de hand van manuscripten, zoals het tegenwoordig vaak gebruikelijk is, in principe af, en hij had daardoor ook altijd een levendig contact met de mensen die voor hem zaten. Ik heb hem veel later eens gevraagd, of hij nooit last heeft gehad van wat men plankenkoorts noemt en wat iedere spreker maar al te goed kent. Rudolf Steiner antwoordde tot mijn verbazing – want ik had het nooit aan hem gemerkt – dat het goed en noodzakelijk is dat de spreker enige plankenkoorts heeft, want dat komt doordat men niet met een vaststaande, starre inhoud voor het publiek treedt, maar ook tijdens het spreken nog met de best mogelijke omschrijving worstelt. Ook hij heeft deze toestand van innerlijke spanning bij een voordracht altijd ondervonden en raadde dringend aan deze niet te verliezen.
Bron: Guenther Wachsmuth: Die Geburt der Geisteswissenschaft (1941) – Lexicon Urs Schwendener
Eerder geplaatst op 20 maart 2014
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Mooie anekdote en levensherinnering. Het woord ‘plankenkoorts’ geeft de spanning en entourage goed weer. We leven nu honderd jaar later. Spreekbeurten met Powerpoint presentaties kunnen mijns inziens een goed modern hulpmiddel bieden, mits niet rigide en eenzijdig gebruikt.
De geschiedkundige en antroposoof Terry Boardman maakt vaak gebruik van zulke audiovisuele middelen. Zie bijvoorbeeld deze lezing van hem van vier jaar terug:
Feit blijft dat een goed spreker ook zonder die middelen een interessant en prikkelend verhaal zou moeten kunnen overbrengen. In dit technologisch ver gevorderd informatietijdperk kan echter nog iets extra’s worden geboden.
Tekstcorrectie, l;aatste zin van eerse alinea van mijn openingsreactie:
“Gebruik van powerpoint presentaties bij spreekbeurten kunnen mijns inziens een goed modern hulpmiddel bieden, mits niet rigide en eenzijdig gebruikt.
Laat ik er nou net van de week erachter komen dat ze in een buurthuis net een buurt verderop een avond “Verhalen vertellen” hebben georganiseerd. Op de langste dag van het jaar en het begin van de zomer. Wat bijzonder dacht ik… Iedereen mag komen en een kort verhaal vertellen. Nou heb ik helaas morgenavond andere verplichtingen maar anders was ik er zeker na toe gegaan om een verhaal te vertellen en te luisteren naar die van andere.
Voel de kriebels en de plankenkoorts nu al op komen…
Deze uitspraak over ‘plankenkoorts’ is voor mij zeer herkenbaar. Vele voordrachten mocht ik houden in Nederland en België. Maakte enkel wat aantekeningen om de ‘rode draad’ niet te verliezen. Maar voor het zover was, trok ik me even terug, meestal op het toilet, en bad het Onze Vader en riep mijn engel aan om me alsjeblieft te helpen. Was meer een smeken dan alleen maar vragen. En als het zover was, begon ik voorzichtig, totdat ik voelde dat het ging ‘stromen’. MAAR…toch was het steeds zoeken naar de juiste woorden.. Woorden geven aan sterven en rouwen is een worsteling.. Woorden geven waar eigenlijk de juiste woorden niet voor zijn. Ik zei dan ook aan mijn toehoorders, als het mij overkwam, als ik niet meer zoek naar woorden, houd ik op met voordrachten geven, want dan wordt het oppervlakkige routine (maar vaak had men het ook niet in de gaten, het speelt zich binnenin je af). Waar ik heel dankbaar voor ben, is dat ik kon spreken en luisteren, soms mocht ik ópvangen’, waar een diepgaande vraag, ervaring van iemand lag. Dan kon ik tot mijn eigen verbazing iets invoegen, na de voordracht kwam die persoon naar mij toe en zei: ‘Je hebt precies gezegd waar ik mee worstelde’. Kan er dankbaar voor zijn, maar niet trots, want mijn engel heeft het mij ingegeven, je moet je er nooit op richten, maar er voor open staan. Routine wordt het nimmer, nooit. Dit kan ik nu prijsgeven omdat ik geen voordrachten meer geven, qua leeftijd.
Plankenkoorts bij een concert! Zingen… Je sterft een beetje…
Je neemt je positie in : als een boom, je blik naar de hemel gericht…
Je treedt naar voren : je lichamelijke en ziele-geestelijke tegenwoordigheid en houding.
In- en uitademing : geven en nemen in een ritme gebracht.
De innerlijke houding wordt hier de uiterlijke
Je hebt iets te zeggen: een inhoud die vaak zeer intiem is…
Je zal zingen, het zingt binnen in je… in g e l a t e n h e i d
De zanger wordt oerbeeld van de mens en dat oerbeeld wordt hoorbaar…
En je zingt…
En dan bij het applaus het antwoord van kleindochter Carlotta toen 2,5 jaar oud aan wie het
ook wilde horen :
‘dat is mijn oma, oma Lita’ mooi toch!
Dit citaat geeft de burger weer moed.
Ook ik ken het gevoel van plankenkoorts en bibberende vingers met pianospelen maar al te goed 😉