Het tweede is iets, dat iemand als men over opvoedingskunst spreekt, altijd, zou ik willen zeggen, met een licht gevoel van schaamte vervult. Want men weet immers, doordat men spreekt, dat men tegenover een publiek staat. Men spreekt erover, hoe moet worden opgevoed, en dat er anders moet worden opgevoed, dan tegenwoordig gebruikelijk is. Men zegt dus in feite altijd: U bent allen slecht opgevoed. […] Men veronderstelt dus, dat zowel de spreker als de toehoorders eigenlijk goed begrijpen, hoe men moet opvoeden, ondanks dat ze zichzelf zeer slecht opgevoed zouden moeten voelen.
Nu, dat is een tegenstrijdigheid. […] Het kan eigenlijk alleen door de zienswijze over opvoeding worden opgelost, die hier vertegenwoordigd wordt. Men kan zeer goed weten, wat er aan de opvoeding mankeert en wat er beter aan zou moeten zijn, zoals men kan weten dat een schilderij goed geschilderd is, zonder dat men ooit de vaardigheden in zich zou kunnen ontwikkelen, zelf zo’n goed schilderij te maken. Men zal zich als ontvankelijk mens toch altijd toeschrijven, dat men de kwaliteit van een schilderij van Rafaël kan inzien; maar men zal zichzelf, als men geen schilder is, niet toeschrijven dat men een schilderij van Rafaël ook zou kunnen schilderen. Ja, dat zou zeer goed zijn, als in deze tijd de mensen zo zouden denken. Maar ze denken niet zo over de kennis van de opvoedkunst, dat ze zouden kunnen hebben; maar ze beginnen meteen ook erover te spreken hoe men moet opvoeden. Dat is echter zo, alsof iemand die geen schilder is, en ook niet kan zijn, bij een slecht geschilderd schilderij zou willen beginnen te laten zien hoe men het goed zou moeten schilderen.
Bron: Rudolf Steiner – GA 305 –Die geistig-seelischen Grundkräfte der Erziehungskunst – Oxford, 19 augustus 1922 (bladzijde 57)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Bescheidenheid, zeker ook intellectuele bescheidenheid, is een (soms moeilijk) aan te kweken deugd, welke waardering en oog voor andermans kwaliteiten en giften (juist) niet uitsluit!
Luchtig en treffend wees Kees Kromme in de reactieruimte onder het Steinercitaat van gisteren (22-2-2014) op de mogelijkheid en het belang van zelfopvoeding. Ja Steiner schreef en sprak veel over pedagogische en educatieve onderwerpen. Ook over zelfopvoeding. Zie wat dat aangaat bijvoorbeeld de voordrachtenreeks Erziehung zum leben – Selbsterziehung und pädagische Praxis (GA 297a).
In deze cyclus, handelend over dat specifieke thema, staan verschillende voordrachten afgedrukt die Steiner in Nederland heeft gehouden. Onder andere één in Rotterdam op 1 november 1923. Zoals bekend stemde Steiner zijn lezingen af op een toehoorderpubliek; mogelijk ook mede verbonden met en gerelateerd aan volksziel en gemeentegeest; ziel van een stad, ‘stadziel’, om het maar eens plastisch uit te drukken. In die ‘Rotterdamse voordracht’ wijdt Steiner uit over het belang en de actualiteit van een moderne inwijdingsweg, waarbij hij weer aanhaakt bij het fenomeen van het leren lopen, spreken en denken van mensen zoals zich dat aan het begin van hun leven manifesteert.
Deze voordracht werd eind vorige eeuw door een aantal leden van AViN Rotterdam vertaald naar het Nederlands. Persoonlijk zou ik het Duitse woord Übersinnlich niet hebben vertaald met ‘bovenzintuiglijk’ en ik zou ook hebben gesneden, gesnoeid, in het aantal bijzinnen, welke Steiner bij veel voordrachten ten beste gaf. Maar goed het is en blijft een waardevolle vertaling die ik zeker waardeer.
Hier die voordracht in het Nederlands:
Het bovenzintuiglijke in mens en kosmos
(Voordracht Rudolf Steiner; Rotterdam, 111-1923; Duitse titel: Das Übersinnliche in Mensch und Welt)
Sorry. Weer een correctie. De voordracht in kwestie werd natuurlijk 1-11-1922 in Rotterdam gehouden door Rudolf Steiner.
John,
Hij is heel waardevol , die voordracht van 1-11 -1922 heb hem uitgeprint en ondertussen gelezen en sluit ook wel mooi aan bij hetgeen reeds aangehaald werd in GA 322 [ ‘Voorbij de grenzen van de natuurwetenschap ‘] waar Steiner al wees op het verschil tussen de manier waarop de oude wijzen van het Oosten via het’ ritmische mantra zingen’ en afsluiten van 3 zintuigen nl de spraakzin, de gedachtezin en de Ik-zin [ zie oa p 99 – 100 zevende voordracht in dat boek ] tot het beleven van het goddelijk -kosmische kwamen en nu niet meer van tel is op de westerse mens aangezien het IK daarin een belangrijke rol speelt en onze lichamen ondertussen veranderd zijn qua materiele substantie.
Heel goed Henri. Fijn om te vernemen! Ja de inhoud van GA 322 is zeker ook in dit verband van vitaal belang. Je legt je vinger met recht op met name op de tekst van bladzijden 99 en 100 daaruit. Bijzonder essentieel om hier goed bij stil te staan. Dank.
In 1908 hield Steiner een andere voordracht in Rotterdam. Onderwerp: het esoterisch leven. Een kort verslag van die voordracht, het beslaat maar vier bladzijden, werd door iemand opgetekend waarvan enkel initialen werden prijsgegeven, voor zover mij op dit moment bekend althans: H.C.O. Zal die samenvatting, dat referaat, eveneens vertaald naar het Nederlands, ik neem aan door H.C.O., deze week ook uploaden naar mijn website en vervolgens weer in deze reactieruimte deeplinken.
Dag Henri, zoals aangekondigd hier de naar het Nederlands vertaalde samenvatting van een voordracht van Steiner, gehouden te Rotterdam d.d. 8-3-1908 (niet in de GA reeks opgenomen voor zover ik weet): Het esoterische leven.
John,
deze van 4 nov is blijkbaar te vinden bij pentagon :
GA297a CV Het morele en het religieuze in de opvoeding / Rudolf Steiner ; vert. door Bart Muijres. –
Amsterdam : Pentagon, 1998.
oorspr.titel: Die religiöse und sittliche Erziehung im Lichte der Anthroposophie.
Data: 04/11/1922 Den Haag
Ja inderdaad Henri. Heb hem nu in mijn hand. Net uit mijn boekenkast gevist: Het morele en het religieuze in de opvoeding.
Voorts wil ik nog opmerken dat onderwerpen als moraliteit en religiositeit in de voordrachten bij elkaar verzameld in GA 297a, naast andere belangrijke thema’s, wezenlijk gesponnen rode draden vormen; zeker ook in de genoemde Rotterdamse voordracht (1-11-1922). Dit wel met de volgende aantekening. Religieus hier niet in orthodoxe zin op te vatten maar ‘ruimer van geest’. Steiner wijst in dat verband op herverbinden (relegeren), het geestelijke van de mens weer in verbinding brengen met het geestelijke van de kosmos, maar dan wel (zuiverend) met behoud of zelfs versterking van ik-zijn, ik-bewustzijn en ik-kracht. Zie ook de titel van die voordracht uit Rotterdam: Das Übersinnliche in Mensch und Welt en vergelijk dit ook met de inhoud van de eerste antroposofische kerngedachte, Dornach, 17-2-1924.
Nu ik dit citaat van Steiner lees en ook even de kerngedachte van de Anthroposofie zo lees, door John Wervenbos aangereikt. Rijst bij mij de gedachte wat ben ik in een verdwaalde wereld gekomen! De nuanceringen laat ik even buiten beschouwing, anders wordt het langdradig.
Vorige week las ik ten opzichte van alle aanwezigen bij het graf van mijn op twaalfenhalfjarige leeftijd overleden zoon, nu twaalfen half jaar geleden het volgend schrijven voor:
Onze diepste angst is niet dat we onvolmaakt zijn.
Onze diepste angst is dat we immens krachtig zijn.
Het is ons licht, niet ons duister dat ons het meest beangstigt.
We vragen ons zelf af;
Wie ben ik, om briljant, slim, talentvol en prachtig te zijn?
Maar waarom niet?! Je bent een kind van God.
Je dient de wereld niet met valse bescheidenheid.
Er is niets verhevens in, jezelf klein te maken,
zodat andere mensen zich niet onzeker zullen voelen.
We zijn allemaal bedoeld om te stralen, zoals kinderen dat doen.
We zijn geboren om de glorie van God, die in ons is,
tot uitdrukking te brengen.
Dit is niet slechts weggelegd voor een enkeling van ons,
maar voor ons allen.
Als we ons eigen licht laten schijnen,
geven we onbewust anderen de vrijheid dit ook te doen.
Wanneer we bevrijd zijn van onze angst,
zal onze aanwezigheid automatisch anderen bevrijden.
Ik dacht dat het van Nelson Mandela was, maar nu blijkt het van een vrouw te zijn, namelijk: Marianne Wilamson! Over opvoedkunst gesproken, mijn moeder heeft veel over God me veel over God bijgebracht, zowel in Woord als daad, de trap aflopend zoals Steiner deze in de link van John Wervenbos(Het bovenzintuiglijke in mens en kosmos) herken ik veel van haar gebaren, daden en woorden. Komend tot het kind wat ik toen was! Een kind van een Heidense man en een diepgelovige Katholieke moeder. Ik vind dat Steiner geen recht doet aan de ouders van Jezus Christus, hij maakt ze ondergeschikt aan de tijd en daarmee ons allen. Echter al wat door de mens sinds Adam en Eva geleefd hebben, heeft ons verder weggebracht van het Goddelijk Zijn. De Christen impuls schrijft Steiner toe aan het nieuw ontvangen leven tijdens zijn doop in de Jordaan, echter Johaannus zei, ik ben het niet waard om U te dopen. Echter Jezus stond erop, om de gebruiken in zijn cultuur te respecteren, om de eenheid van Geest te bevorderen en is door Johannes gedoopt. Woord en daad vallen samen in de geest van Johannes, echter een mannenverhaal. Vrouwen verrichten nog steeds onverwoorde daden, terwijl Steiner erom vraagt! Ik kan me goed voorstellen dat zijn vrouw nooit heeft verwoord wat ze ten opzichte van zijn daden wilde zeggen, ik heb ook zo’n vrouw, echter omgekeerd, ik ben goed in daden, maar niet in woorden! Steiner spreekt in tijdsaspecten, echter ik spreek over eenwording van de heilige Drieëenheid, namelijk: de Vader en de Zoon en de Heilige Geest(vervat in moeder en dochter!). Moeder en dochter verwant met moeder aarde! Ooit zal de vrouw begrijpen dat ’n kind uit haar schoot, een vluchtweg is van de man die zij liefheeft! De Goddelijke Geest kent immers geen tijd, het is alles of niets(een kind). Meerdere kinderen nog meer zekerheid! Echter het sluit de eenwording van man en vrouw steeds langer uit.
Ik heb ooit geopperd dat de mens de aarde moet inrichten als een salon voor pasgeborenen, echter ik zie dat gegeven in mijn omgeving en herroep mijn schrijven, laat kinderen in de voerbak van dieren geboren worden dan overtroeft het dierenrijk daarmee de mensheid, in het waarderen van hun zijn. Steiner erkent wel het androgyne wezen van ’n kind, maar zet er een ontwikkelingsweg achter. Ik zie die niet! Ik zie enkel angstige ouderen die voor hun zielheil vrezen. De mens als Goddelijk Wezen heeft niets te vrezen, als hij/zij zich aan de Goddelijke oorsprong houdt. Er is immers maar één Goddelijke Geest en die is vertegenwoordigd in de vader en de zoon en de Geest(moeder en dochter). Welke opvoeding is daar tegen opgewassen?
Vriendelijke Groet
Walter Hebing
Bescheidenheid en onderworpenheid zijn niet elkaars synoniemen Walter. Een diep gewortelde menselijke neiging om zich te onderwerpen en van zichzelf te vervreemden wordt door Steiner subtiel beschreven en gekarakteriseerd in zijn opstel Der Individualismus in der Philosophie (1899). Overigens lijkt me je eigen kind verliezen en herdenken altijd zwaar.
En ik neem aan dat je op het werk van Marianne Williamson doelt, Walter. Zie ook dit Wikipedia artikel.
Daarbij valt ook het volgende in het oog, een samenwerkingsverband tussen Marianne Williamson, Deepak Chopra, en Debbie Ford culminerend in het volgende boek:
Zie ook Debbie Ford explains what is meant by our “shadow” (Youtube)
Bescheidenheid en onderworpenheid zijn inderdaad niet synoniem aan elkaar. Maar toch bepalen deze beide begrippen de speelruimte die de mens tijdens zijn leven op aarde heeft. Ik ben je dankbaar John dat je ingaat op mijn woorden en enkele links toezendt, mijn hoofddoel is Steiner gedachtegoed vertalen naar onze tijdsgeest! Al mijn kinderen hebben de Vrije School van begin(4 jaar) tot het einde(18 jaar) doorlopen, behalve dan mijn zoon die op zijn twaafenhalf jarige leeftijd overleed.
Ik heb me altijd onderworpen aan de geest van ons dorp en hield me bescheiden als mijn geest zei dat er iets niet klopte in dat gebeuren. Want wie ben ik om dat te kunnen duiden? In de taal zit een machtige geest verpakt, toen ik twaalf en half jaar werd, kreeg mijn moeder een beroerte, ineens was alles goed wat ik deed, voorheen moest ik minstens elke week naar de kerk en nadien deed ik het uit respekt voor mijn moeders geest. Mijn moeder zei rond mijn achtiende: Als jij het huis uit bent heb ik rust! Toen ik op mijn zevenentwintigste afscheid van haar nam, met de woorden: Moeder ik ga op mezelf wonen! Overleed ze na vier weken! Mijn vriendin nam de zorg over mij van haar over! Tenminste zo voelt het nu.
Steiner probeert ons hebben en zijn te verklaren vanuit de geschiedenis van ons zijn op aarde. Ik daarintegen, vanuit mijn beleving op aarde.
Ik ben in Nederland geboren en aldus aan de Nederlandse wetgeving onderworpen. Mijn dochter die al een paar jaar in India verkeerd, schreef me: Pap als je hier geboren was, hadden ze je als iets bijzonders geëerd, in plaats van onder een spanlaken gelegd.
De aanleiding van het overlijden van mijn zoon viel samen met het instorten van de Twintowers, een paar jaar daarna organiseerde de Vrije School van Nijmegen een reis naar Rome, mijn tweeling naar Remus/Romelus vernoemd, reisde mee! Een paar dagen daar en ze sloegen een kroeg naar gort omdat ze ruzie met elkander hadden, voorheen waren ze de braafheid zelver. Nog nooit hadden ze echt ruzie met elkaar en nu ze terug zijn ook niet! Het biedt me genoeg stof om over na te denken, echter om het resultaat ervan op aarde zijn ingang te doen vinden, moet ik vele drempels slechten.
Het overlijden van mijn zoon valt zwaar in zover ik hem zag als mijn rechterhand, maar als ik hem zie als een as/spil tussen leven en dood bouw ik er bescheiden op voort! Ik wil me beslist niet onderwerpen aan het culturele gegeven van zijn dood, ik heb met hem te veel wegen op aarde bewandeld om van hem afscheid(erbij neerlegggen) te kunnen nemen.
Immers mijn motto is: De dag biedt meer dan de mens vermag! Mijn zoon heeft maar twaalfenhalf jaar op aarde vertoefd, maar hij heeft me met zijn leven, veel dichter bij de dag(leven)gebracht, dan de velen(oa Steiner) die hem zijn voorgegaan.
Als de mens de dag niet evennaart, is hij het leven niet waard! In wezen is dat hetgeen Marianne Wiliamson zegt, echter ik ben niet nagegaan of ze zo ook handelt. Sterker nog, ik weet dat ze niet zo handelt, want geen enkele cultuur kan een onbevlekt kind opnemen in haar zijnsstruktuur. Het moet zowel psychies als fysiek ingespoten worden! Daarover spreekt Steiner niet, ofschoon hij wel beweert een brug te bouwen tussen de kosmos en het bovenzinnelijke op aarde. Ik heb me altijd onderworpen aan het regiem van de dag, maar heb me nooit bescheiden gehouden, me er over het regiem van de dag te verwoorden.
Tot zover.
Vriendelijke Groet.
Walter Hebing.