Hoe werkt men in de eerste zeven levensjaren het beste op een mens in? Doordat men de zintuigen vormt. Alles wat van buiten op de zintuigen inwerkt, is van belang. Alles wat de mens in de eerste zeven jaren ziet en hoort, werkt op hem door de zintuigen. Maar niet door leerstof of mondelinge belering werkt men op de zintuigen, maar door het voorbeeld. Men moet het kind iets bieden voor zijn zintuigen; dat is belangrijker dan al het andere in de eerste zeven jaar. Het kind ziet hoe de mensen in zijn omgeving zich gedragen, dat ziet het met zijn ogen. Aristoteles zegt terecht: De mens is de meest imiterende van de levende wezens. – Vooral de eerste zeven jaar is dat het geval. Nooit meer is de mens zo zeer toegankelijk voor nabootsing als in de eerste zeven jaar. […] Zeer belangrijk is het, dat de mens juist in deze tijd door edele, grootmoedige en hartelijke mensen met goede gedachten is omgeven. Deze vormen de in het innerlijk werkende wezensdelen. Het voorbeeld dus, ook in gevoelens en gedachten, is het belangrijkste opvoedingsmiddel. Niet wat men zegt, maar hoe men is, werkt in de eerste zeven jaren op het kind in. Wegens de ongemene subtiliteit van deze wezensdelen moet de omgeving van het kind zich van alle onreine, immorele gedachten en gevoelens onthouden.
Bron: Rudolf Steiner – GA 95 – Vor dem Tore der Theosophie – Stuttgart 27 augustus 1906 (bladzijde 55-56)
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Het zal niemand verbazen dat Steiner ‘de nabootsing’ veelvuldig ter sprake brengt in zijn pedagogische voordrachten. In GA 293 brengt Steiner de drang van het kind om na te bootsen in verband met wat het in de geestelijke wereld ‘gedaan’ heeft om zich voor te bereiden op een nieuwe incarnatie. Het heeft de ‘hogere wereld’ nagebootst en die ‘gewoonte’ heeft het nog wanneer het geboren is. En ziet in de mensen om hem heen nog de ‘hogere wezens’ die het hem mogelijk maakten ‘verder’, d.i. op aarde te komen. Met de mensen om hem heen komt het dus ‘verder’ (lopen, spreken denken.)
Zoals zo vaak met uitspraken van Steiner die buiten de ‘weegschaalwetenschap’ vallen, heb ik me als beginnend vrijeschoolleerkracht afgevraagd: wat moet ik hiermee. Wie kinderen waarneemt, ziet hoe diep het nabootsen gaat: tot in de kleinste gebaren.
Dat deed me op zeker ogenblk tot de overtuiging komen: is alles wat ik in de omgeving van een kind doe, het waard om nagebootst te worden.
Dat leidde in de terugblik op de afgelopen dag niet altijd tot een hoerastemming, maar gaf wel de impuls om het morgen beter te doen.
Dank voor deze mooie aanvulling, Pieter. Ik heb GA 293 in een vertaling uit 1984, getiteld Antroposofische menskunde. Moet ik weer eens lezen, want ik ben al weer veel vergeten.
Ridzerd, als ik dit lees word ik heel treurig, begrijp je wat ik bedoel?
Ja Hedvig, ik denk dat ik wel ongeveer begrijp wat je bedoelt. Men begint te beseffen hoeveel fouten er in de opvoeding worden gemaakt en hoeveel de kinderen eigenlijk beschadigd worden door de fouten en tekortkomingen van de mensen in de omgeving van het kind, niet in de laatste plaats door onze eigen fouten.
Dit is zeer zeker waar naar mijn idee en ervaring. In dat licht bezien: hoe bijzonder is het toch om kinderen te mogen opvoeden en begeleiden en wat voor een verantwoordelijkheid ook. Mooi citaat. Mooie aanvulling tevens van Pieter.
Als je om je heen kijkt zijn er maar weinig mensen die imitatie-waardig zijn.
Ik heb zelf geen kinderen en ben daar niet rouwig om. Nu kan het niet meer.
Maar toen ik de leeftijd had was ik (dat vind ik zelf) ook niet imitatiewaardig.
Veel te onzeker. Dat wil je toch ook niet op een kind overdragen?
Hedwig, natuurlijk gaat er tevens veel fout op dit gebied. Dat kan je inderdaad, met recht, (zeer) treurig stemmen. Toch is het ook zo dat jonge kinderen, dat is één van die andere kanten van het verhaal, somtijds, mogelijk de één meer dan de ander, zekere invloeden uit de omgeving kunnen negeren, van zich af laten glijden, niet bewust maar wel primair en instinctief. Aldus Steiner wederom. Overigens mag ook niet worden vergeten dat zekere fysieke voorwaarden voor de vorming en het werken van het geweten reeds in die eerste levensfase gelegd wordt. Voor meer beïnvloedbaarheid en eigenzinnigheid van jongs af aan tot aan de laatste levensadem zie: De positieve en negatieve mens. Grandioze voordracht van Steiner, die ik een ieder aan’beveel’. Voor Duitstalig versies zie: Pfade der Seelenerlebnisse (Tweede deel) (bladzijde 171 tot en met 202). En ook: Der positive und der negative Mensch.
Hier een wel werkende snelkoppeling naar die presentatie van de in het Nederlandse vertaalde versie van genoemde voordracht: De positieve en de negatieve mens
@Frans,
Die meetlat is natuurlijk niet met een definitie aan te geven. Maar ik heb het weleens geprobeerd vanuit denken, voelen willen.
Welke gedachten denk je in de omgeving van een kind; hoe is het met je sympathie en antipathie, welke handelingen verricht je, hoe zijn je gebaren.
Maar het moet wel ècht zijn, hoe je je gedraagt. Dus ook hier is ‘opvoeding zelfopvoeding’.
Als ik vóór dat ik leerkracht werd, zou hebben geweten hoe imitatiewaardig ik eigenlijk zou moeten zijn, was ik er waarschijnlijk niet aan begonnen.
Maar ik was al leerkracht en toen kwam dit inzicht van Steiner op mijn pad.
Als dit aspect weleens ter sprake kwam op ouderavonden, voelden sommige ouders zich tekort geschoten, voelden zich eigenlijk schuldig.
Maar ze hielden wel van hun kinderen en deze imponderabele kracht overtreft m.i. veel tekortkomingen.
Als ik t.a.v. een kind zo had gehandeld, dat ik naderhand moest zeggen dat het toch niet zo geslaagd was, was het meestal zo, dat het kind je de andere dag weer met stralende ogen en een brede lach je een ferme handdruk gaf, Een schone lei, a.h.w. En dat gaf weer een impuls om het beter te doen. Ik geloof dat daar iets heel wezenlijks ligt: die nieuwe impuls heeft toekomst…….
Wie kan een meetlat aanleggen voor ‘imitatiewaardigheid’?
Zucht, ik niet in elk geval. Ik zou het niet weten Frans, we zijn allemaal mensen met vaak veel fouten.
Ik heb een dergelijke kreet gelezen bij Steiner/Lievegoed.
Zullen we dan als mensheid maar stoppen met voortplanting en de pijp aan Maarten geven? Dat bedoel je natuurlijk niet en ik begrijp je verzuchting heel goed. Heb zelf trouwens ook geen kinderen en vraag me af hoe ik het er van af zou hebben gebracht. Liefde en (groeiende) wijsheid maken veel goed.
Wat een fijne reacties. Het is echt goed om hierover van gedachten te wisselen.
Ik heb dan zelf geen kinderen, maar ik ga wel met kinderen om.
Met het lesgeven en er zijn ook buurtkinderen etc.
En zo over nadenkend is denk ik de intentie het allerbelangrijkste.
En als je achteraf denkt dat je iets niet goed gedaan of gezegd hebt moet je daar ronduit voor uitkomen, ook naar het kind toe. Ook daar kan een kind heel veel van leren.
Mensen schuldgevoel bezorgen is ook weer niet de bedoeling lijkt me. Het zou best kunnen zijn dat kinderen dingen van zich af laten glijden of negeren. Het kan ook zo zijn dat dat maar zo lijkt en dat het diep van binnen toch invloed heeft.
Aangaande je laatste alinea: beide kan Hedwig. Jonge kinderen laten veel diep op zich inwerken, zoals verwoord in bovenstaand Steinercitaat.
Ik vraag me altijd af als ik zie hoe kleine kindertjes zo voor de televisie geparkeerd worden om ze zoet te houden en als ik bovendien de kwaliteit van de programmas zie,wat daarvan door hun imitatievermogen over genomen zal worden en hoe dat verder uitwerkt, ik vrees eigenlijk niet veel goeds. Destijds toen ik zelf kleine kinderen had heb ik verboden naar bepaalde programmas te kijken en als alternatief ben ik zelf sprookjesboeken gaan voorlezen, zoals bijv. Het oneindige verhaal van Michael Ende,ze zaten met open monden te luisteren en weten het nu nog! Scheelt wel dat ik er zelf achter kon staan,de inhoud van deze boeken,anders was het denk ik heel anders ontvangen.
Tja, die televisie. De ultieme kinderoppas. Is het onwetendheid, onmacht of laksheid/gemakszucht van de ouders??????
Ik heb begrepen dat kinderen, passend bij hun niveau, met zowel het goede en het slechte kennis moeten maken, zodat ze op den duur een mening kunnen vormen en een midden kunnen vinden.
Zoals ik begrepen heb worden daarom ook op de vrije school onderwezen met behulp van sprookjes, legendes, mythes, bijbelverhalen. Maar de heer Witvliet weet dat natuurlijk nog veel beter dan ik.
Misschien geeft Aristoteles raad: de deugd ligt in het midden (phronesis).
Mooie filmpje Frans.
Dat zeg ik 😉
Sorry, mijn bericht zo herlezend is mijn Nederland niet helemaal correct.
Mijn NederlandS
Met een punt en een kleine s Hedwig!
Was getekend,
nare schoolmeester
Muziek
Brick in the wall – Pink Floyd
Mooie versie, vooral ook instrumentaal!!
Hahahaha, aldus Hedvig met een V.
Hedvig, Hedwig, Hedwich, Hadewig of Hadewijch is een tweestammige Germaanse meisjesnaam. De eerste stam is hade-, dat “strijd” betekent. De tweede stam is mogelijk wîf (“vrouw”) en de naam betekent dan zoveel als “strijdster”. Het tweede lid zou ook afgeleid kunnen zijn van het Oudfriese “wîch” dat ook “strijd” betekent, waardoor de naam dan tweemaal “strijd” oplevert.;-)
De volgende gelijkenis vertelde Hij met het oog op mensen die overtuigd zijn van hun eigen rechtvaardigheid en neerzien op alle anderen: ‘Twee mensen gingen naar de tempel om te bidden, de een was een farizeeër, de ander een tollenaar. De farizeeër ging daar staan en sprak in zijn gebed over zichzelf: “God, ik dank U dat ik niet ben zoals de andere mensen, hebzuchtig, onrechtvaardig en overspelig, of zoals die tollenaar daar! Ik vast tweemaal per week en geef een tiende weg van al mijn inkomsten.” De tollenaar daarentegen, die op een afstand bleef staan, durfde zelfs zijn ogen niet naar de hemel op te slaan. Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: “O God, genade voor een arme zondaar!” Ik verzeker jullie dat deze man gerechtvaardigd naar huis ging, en de ander niet. Want ieder die zich verheft zal vernederd worden, maar wie zich vernedert zal verheven worden.’
Ik probeer mezelf echt niet boven een ander te verheffen, een van de eerste dingen die ik in de Antroposofie geleerd heb is dat je een ander niet mag veroordelen. Maar, toch betrap ik mezelf er wel eens op en dan spreek ik mezelf toe. We mensen zijn allemaal zondaars.
Wij danken jou Ridzerd voor dit prachtige platform.
Tjonge, wat weer veel en mooie reacties. Bedankt allen.
Frans, ik heb dat zelf ook al eens opgezocht. Hoewel ik dat vroeger helemaal niet van mezelf vond ben ik denk ik wel een strijdbare vrouw. Ik moest wel.
Maar dat terzijde.
Dat het met een V is is en fout van de ambtenaar van de burgerlijke stand. Hedwig was de bedoeling en het is Hedvig geworden.
Ik vind het wel leuk zo. Ridzerd weet dat het mijn 2e voornaam is.
Ik had er nooit bij stil gestaan dat Hedvig inderdaad meestal met een w wordt geschreven. Grappig dat dat fout is gegaan bij de burgerlijke stand. Dat was ook met mijn naam zo. Mijn opa heette Ridzert en dat is dus bij mij geworden Ridzerd.
Een tien Hedvig! Ja bij mijn zus ging het op die manier ook mis. Nou ja, wel op een iets andere wijze. Fout van mijn vader die had het zo aangegeven, maar kennelijk kan een ambtenaar bij het noteren ook de ‘mist’ in gaan. Zus staat ingeschreven als Anet, terwijl schrijfwijze Annet gebruikelijk en officieel is. Normaliter met dubbel -n dus. Met enkel -n ga je eerder naar Anetha en dergelijke. Mijn ouders hadden niet doorgeleerd; vader geboren in 1912 en moeder in 1926. Je kon en mocht in hun tijd veel eerder aan de slag, aan het werk. Wat voor mijn ouders toen om den brode zeker nodig was. Van hun kinderen ben ik de enige met een Engelse voornaam. Geen idee of die eventueel bij de burgerlijke stand genoteerd staat/stond als Sjon. Trek ik me (uiteraard) niks van aan. En hoe mensen die voornaam uitspreken mogen ze ook zelf weten.
Muziek
Testament – Boudewijn de Groot
Visueel vind ik het met een V eigenlijk mooier. Het toont wat slanker, ranker.
Bij Hedwig denk ik eerder aan een strijdbare vrouw a la Wagner. 🙂
Het komt op mij als ietwat oud Nederlands over, wat inderdaad zijn charme en schoonheid heeft. Met een -w meer Duits ja. Overigens is met een -f ook mogelijk (zeldzaam). Zie: Hedfig Weidlund. Ja met taal en talen kun je vele kanten uit.
Met een f is helemaal nieuw voor me. Echt leuk al die mogelijkheden.
We wijken wel af van het oorspronkelijke onderwerp he 🙂
Ja zo gaat dat als je de kern(en) van de kwestie(s) met elkaar al raakte. Trek nu het centrum van de stad (Rotterdam) in. Financiële transacties en winkelen.
Van brick on the wall was er destijds ook een andere animatie met ineenstortende muur etc. Toen in 1989 de berlijnse muur viel, 10 jaar na dit lied,moest ik daar steeds aan terug denken,zou die animatie van toen nog ergens te vinden zijn?
YouTube???? Maar daar heb je vast al gekeken.
Ach ja natuurlijk the original video gelijk gevonden,soms ligt het wat te voor de hand 🙂
Wil je de link doorgeven Cheesecurve.
Dank je Kees. Heel goed. Ook mooi dat je in reactieruimtes van WordPress blogs direct de youtube video’s kunt weergeven. Vraag me alleen af hoe dat werkt.
John, dat gaat automatisch, als je er een link in kopiëert. voor alle zekerheid test ik het nog even met deze link van een song van Leonard Cohen.
Ah juist duidelijk. Als het gaat om Cohen, goed nummer trouwens, zie ook de documentaire Hallelujah! Leonard Cohen is terug (Uitzendinggemist, 26-8-2012) en:
Bedankt Cheesecurve. Het blijft fantastisch. Een ware klassieker.
volgens mij moet er embedded oid in de code staan
maar in de mail die je thuis toegestuurd staat is er geen link naar een filmpje te zien, dus alleen op de website zelf (bij mij althans)
Leonard Cohen, wat een gigant!
Ik heb die documentaire opgenomen, moet nog kijken.
Ja inderdaad hele aparte en bijzondere muziek Hedwig. Uitzending is bekijken zeker waard!
Inderdaad een geweldige en originele artiest, Leonard Cohen. Hij is inmiddels al 78 en treedt nog op over de hele wereld. Bedankt voor die documentaire link, John. Ga ik vanavond meteen bekijken. Cohen in het Fries ben ik niet weg van, maar je hebt wel een van de beste nummers uitgezocht.
Leonard Cohen en nabootsing…………alleen live kan het positieve impact hebben, lijkt me.
Pingback: Over opvoeding in de eerste zeven levensjaren | Antroposofie in de media
Wie heeft bovenstaande pingback hier neergezet? Ik snap er geen donder van hoe dit allemaal werkt.
Verwijst naar een webpagina van een website van Ramon de Jonghe, Ridzerd. Weet ook niet hoe dit werkt. De Jonghe weet hier misschien meer van?
Ramon probeert gewoon meer bezoekers die naar zijn eigen website/weblog gaan te genereren, door te laten zien dat hij naar dit bericht van jou verwijst en door dit ook bij hem op te nemen. Zie voor informatie bijvoorbeeld http://www.indigowebstudio.nl/wordpress-wat-zijn-pingbacks-en-trackbacks/
Daarbij dan wel welbewust een reactie van Pieter Witvliet uitgelicht.
Ik zou maar eens gaan zoeken bij wordpress hoe zon pingback te verwijderen is,het is tenslotte een soort spam
Dankjewel voor deze herinnering. Ik was even “vergeten” hoe belangrijk dit is voor een kind. Het lukt me niet altijd het perfecte voorbeeld te geven. Maar ik ben blij dat ik me er nu wel weer van bewust ben.
Perfect kan niet en hoeft ook niet, denk ik. Als je bedoelingen/intensies maar integer zijn.
Het heeft niks te maken met proberen bezoekers naar mijn website te trekken, zoals Michel veronderstelt.
Mijn weblog ‘Antroposofie in de media’ http://www.antroposofia.be/wordpress/ doet dienst als archief waarin ik zaken opsla die nog wel een keer van pas zouden kunnen komen. Wanneer ik ergens op het internet tekst en/of een link selecteer, wordt die d.m.v. één druk op de knop automatisch op die weblog gepubliceerd. De website waar het bericht vandaan komt krijgt vervolgens een ‘pingback’, zodat de websitebeheerder weet dat iemand refereert naar inhoud van zijn website.
Het is dus helemaal geen spam, zoals Kees Kromme veronderstelt.
@Ramon nu weet ik inderdaad niet zeker wat het verschil is tussen spam en reclame maken voor je stokpaardjes, dat moet ik toegeven 🙂
Misschien moet je dan eerst maar eens gaan leren hoe moderne media functioneren en welke de meest gangbare toepassingen zijn, Kees.
Gewoon even een stapje in de wereld zetten. 🙂
ja in deze maatschappij moet je natuurlijk altijd meedrijven in de grote stroom.
Nee, Kees. Als je wilt weten hoe moderne media werken, hoef je (als je een probleem hebt om je te conformeren aan de samenleving) niet per se mee te drijven ‘in de grote stroom’.
Zelfs de meest verstokte cultuurpessimist kan vanuit zijn glazen stolp met enkele muisklikken heel wat te weten komen. 🙂
Zie dat dit al een oud bericht is. Ik reageer op de link die Ridzerd vandaag in FB plaatste en als je daarop klikt kom je hier terecht dus zodoende.
Ik kom ” wat je noemt ” een nogal heftig gezin! De voorbeelden die ik kreeg daar was ik mijzelf als klein meisje al van bewust dat het niet klopte. Het ligt in ieders lot wat hij tegenkomt in de opvoeding geen mens doet het goed en overal gaan we als opvoeder wel de mist in. Wat ik veel belangrijker vind daarintegen is dat door alles heen de liefde aanwezig is. Kinderen vragen niet om een perfecte ouder, ze groeien door de warme geborgenheid en die mag wat mij betreft ook op schoot en soms voor de tv!
Lukte iets niet met de naam invullen dus nu wel!
Pingback: Het belangrijkste opvoedingsmiddel voor een kind in zijn eerste levensjaren is, hoe men zich als volwassene zelf in zijn omgeving gedraagt – De grote Rudolf Steiner Citatensite
Pingback: Het belangrijkste opvoedingsmiddel voor een kind in zijn eerste levensjaren is, hoe men zich als volwassene zelf in zijn omgeving gedraagt – De grote Rudolf Steiner Citatensite