Koos Speenhoff http://nl.wikipedia.org/wiki/J.H._Speenhoff was in de jaren 1900 tot ongeveer 1920 een populaire dichter-zanger. Zijn liedjes ken ik niet, die kunnen best leuk geweest zijn. Dat Speenhoff echter ook een vreselijk domme criticus was, blijkt maar al te zeer uit de volgende rijmelarij, waarin hij probeert Steiner belachelijk te maken, maar in feite alleen zichzelf voor gek zet.
GE-MESSIAS
Dat verwaande ge-Messias
Wordt vervelend op den duur.
Al dat dom gedilettanter
Maakt ons hier het leven zuur.
Elke maand sjouwt er een nieuwe
Uit het Oosten naar ons toe:
Druk geschetter in de kranten
En het blijkt een truuk-gedoe.
Nu weer Steiner met zijn standje
Die toch ook zo nodig moest,
Al zijn nieuwerwetsighedens
Zijn voor ons al lang … oud roest.
Ziet hem voor genietje spelen,
Groote grut, wat is hij knap!
Hij wil ze weer samen brengen:
Godsdienst, Kunst en Wetenschap.
“En het nieuwste, nieuwe leven”
“Komt uit Dornach!” roept hij uit.
Wat is Dornach, wie is Steiner?
Rudolf man, je bent een guit.
Als we hier … nieuw leven … wenschen
Zorgen we daar zelf wel voor,
Holland heeft geen Steiners noodig
Holland helpt zich zelf er door.
Nieuws had hij ons kunnen toonen
Maar met meer bescheidenheid:
– Hoe er wel een eind zal komen
Aan den wereld-rassen-strijd –
Leer ons dat eens, wonder dokter,
Wel dan zijt ge reeds een baas …
Zonder “anthroposophisme”
En Messias-gedaas.
J.H. Speenhoff
Bron: Rudolf Steiner in Nederland – Uitgeverij Pentagon 1994
De grote Rudolf Steiner Citatensite 
Beste Ridzerd,
Ja, domme critici zijn er al maar al te zeer, vooral als het om de kliek van journalisten gaat die alles willen “onthullen”. (Niet voor niets worden ze ook wel “persmuskieten” genoemd). Sommige cabaratiers vullen er soms hun hele voorstelling mee. Wat niet echt wordt begrepen is al vaak het middelpunt van spot.
Vroeger ergerde ik me altijd vreselijk aan iedereen die kritiek op “mijn” theosofie of antroposofie had. Nu heb ik dat helemaal laten varen in de overtuiging dat het allemaal maar meningen zijn, deze wereld gonst van de meningen die allemaal volstrekt onbelangrijk zijn. Waarheid kan immers nooit door iets of iemand worden aangetast. Meningen zeggen iets over de mensen zelf, niet waar ze kritiek op hebben.
Gisteren heb ik de eerste vijandige reaktie mogen beleven ten aanzien van Steiner en de Antroposofie. Ik weet niet zo goed wat ik daarmee moet.
Begrijp ik hem wel goed. Ik haal uit alles wat ik lees positieviteit.
Men vond het ook heel eng dat hij zijn wetenschap rechtstreeks uit de geestelijke wereld haalde.
Wil je die reactie met ons delen? Dan kunnen we ons licht erop laten schijnen. Uiteraard is het belangrijk dat we kritisch zijn voordat we iets als “waar” accepteren. Aan de andere kant is “vijandigheid” of een andere tegengestelde visie alleen maar goed, want het houdt ons scherp t.a.v. onze eigen opvattingen en denkbeelden. Het kan ook niet anders, want alles is onderworpen aan dualiteit.
Steiners kennis zie ik als “top down” kennis, ofwel inzicht verkregen door intelligentie die de gemiddelde mensheid ver vooruit is (maar eens gemeengoed zal worden), terwijl wetenschappelijke kennis “bottum up” is, en zich een weg omhoog moet banen door het struikgewas van bestaande door de mens zelf verkregen kennis. Vandaar de kritische houding, die ook alleen maar goed is, denk ik.
Dit word een lang verhaal.
Laat ik vooropstellen dat het goede vrienden van ons betreft en ikzelf heb het misschien wat onhandig aangepakt. Hij voelt zich heel verwant met de joden. Ik had in een artikel van Jos Verhulst gelezen dat Rudolf Steiner voor antisemiet was versleten omdat, ik citeer zowel de reactie van Verhulst:
“Het Jodendom heeft zichzelf al lang overleefd, heeft geen rechtvaardiging binnen het moderne leven der volkeren, en dat het vooralsnog behouden is gebleven, is een fout van de wereldgeschiedenis, waarvan de gevolgen niet konden uitblijven. We bedoelen hier niet alleen de vormen van de joodse religie, maar vooral ook de geest van het jodendom, de joodse manier van denken”.
Deze uitspraak van Steiner lijkt anti-semitisme en racisme pur sang. Doch schijn bedriegt. Uit de zinnen die direct aan het citaat voorafgaan blijkt, dat Steiner met ‘de geest van het jodendom’ de joodse variant van raciale afzondering en groepsvorming bedoelt. Steiner heeft zich altijd op de meest consequente manier tegen het antisemitisme uitgesproken. Maar zijn kritiek spaarde anderzijds ook het zionisme en de traditionele joodse obsessie voor raszuiverheid niet.”einde citaat.
Verderop in het artikel worden citaten uit de Talmud vermeld waar ik heel veel moeite mee heb en ik dus aan onze vriend vroeg wat hij daarvan wist:citaat:
“In de Talmud zijn verschillende rabiaat racistische uitspraken te noteren die direct aansluiten bij deze tendens tot genetische afzondering. De heidenen of ‘goyims’ zijn blijkens diverse passages in de Talmud geen mensen, maar worden met bijvoorbeeld ezels gelijkgesteld (Berakoth 58a; Kerithtoth 6b; Yebamoth 61a). Joden mogen volgens de Talmud niet-joden beroven. De Jood mag houden wat hij steelt van een niet-Jood (Sanhedrin 57a) en meer algemeen geldt dat niet-Joden geen bescherming door de wet genieten en dat God hun geld ter beschikking van Israël heeft gesteld (Baba Kamma 37b). Eén van de merkwaardigste bepalingen uit de Talmud is, dat Joden mogen liegen om een niet-Jood te misleiden (Baba Kamma 113a).”einde citaat.
Ik liet dit alles lezen aan onze vriend en die ging meteen in de verdediging.
“Die meneer Steiner is geen zuivere koffie. Ook Hitler heeft deze argumenten gebruikt” en het ergste is dat hij een Antroposofisch gezin gekend heeft waarvan 1 van de kinderen zelfmoord heeft gepleegd vanwege de omgang met de Antroposofie in dat gezin. Bovendien moest ik die teksten uit de Talmud in relatie zien met de tijd waarin ze geschreven waren.
Ik had geen weerwoord, het enige wat ik kon uitbrengen was dat gezin dan niet heeft waar het om gaan in de Antroposofie en dat ik alleen maar liefde voor de medemens, de aarde en troost uit de Antroposofie haal.
Ik ben nog steeds erg geraakt door zijn reaktie, maar wat erg positief is is dat we wel vrienden kunnen blijven. Ik vroeg namelijk hoe dat dan tussen ons zal zijn als ik me nog verder in Steiner verdiep. Gewoon zoals anders zei hij. Dat vind ik dan wel weer wijs.
Beste Ridzerd, dank je voor je openheid. Het onderstaande wat ik schrijf is tegen menig zeer been als het om taboes gaat waar je niet aan mag tornen. Ik doe het toch. Het gaat mij om waarheidsvinding.
Laat ik vooropstellen dat een kritische houding tegenover het Jodendom sinds 1945 om verschillende redenen not done is, het is simpelweg een taboe waar je niet aan mag komen. Nader onderzoek naar dit taboe kan vreemde resultaten opleveren. Als onderzoeker naar waarheid moet je elk taboe durven benaderen. Als Hitler ter sprake komt als argument tegen jou wordt daarmee feitelijk wel de discussie in de kiem gesmoord. Want wie durft er nu een discussie te voeren waarin een pro-Hitler standpunt naar voeren gebracht zou kunnen worden? Niemand natuurlijk. Doe je dat wel, dan laadt je alle verdachtmaking op je die maar mogelijk is. Maar in de Talmud staat er wat er staat. Dat rechtvaardigt niet de moord door de Nazis maar lokt wel bepaalde reacties uit van degenen die niet-Joods zijn.
Het zijn vooral de gevoelsmatige reacties waar we kritisch tegenover moeten staan. Want wat zegt de zelfmoord in dat gezin precies t.o.v. de Antroposofie? Laat die kennis dat eerst maar eens uitleggen voordat hij Steiner verdacht maakt. Steiner’s opvattingen zijn zo zuiver als het maar zijn kan. Geen enkele kapstok om er een volkerenmoord mee uit te lokken. Hoe zou dat kunnen met een doorwrochte leer als die van karma? De moeilijkheid is echter om vol te houden dat als alles karma is ook dat van het Joodse volk karma is. Dat moet men dan ook niet doen bij een gehoor dat zich niet in de leer van karma en wederbelichaming heeft verdiept. In ieder geval heeft de Joodse gemeenschap een stok ter beschikking waarmee ze iedereen met een kritische blik naar welgevallen kan slaan: de Holocaust. Hiermee hangt een merkwaardige psychologische houding samen: wij konden er niets aan doen, het is toeval, het is de wil van God enz. Waarmee ook de reden verklaard is dat mensen met een Joodse identiteit het probleem van het anti-semitisme buiten zichzelf zoeken, terwijl de oplossing ervan alleen bij hen zelf te vinden is. Het anti-semitisme is een studie op zich, maar het is zeker verweven met het lot van de Joden zelf, het gaat terug tot onze Westerse basis vanaf de Romeinen.
Iets komt niet uit de lucht vallen. Anti-gevoelens komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn gebaseerd op ervaringen aangevuld met voor-oordelen die er in de loop van de tijd bij gaan horen. Ik kan alleen maar ruzie krijgen met mijn buren als ik als mede-partij mijn aandeel heb geleverd om een vervelende situatie te laten ontstaan. De positie van de Joden in de geschiedenis is daarom heel gecompliceerd, Steiner zou waarschijnlijk zeggen: De Joden hebben een zeer gecompliceerd karma, wat inderdaad ook zo is. Denk aan de Tibetanen en denk aan de Joden. Je krijgt er dan een verschillend beeld bij. In geen miljoen jaar zouden de Tibetanen in zoveel moeilijkheden verzeild raken als de Joden (alhoewel de Tibetanen vreselijk te lijden hebben onder de Chinezen). Hoe we denken, voelen en handelen, als individu en collectief als volk, dat zullen we vroeg of laat als oogst binnen moeten halen. Er is alleen maar karma, geen toeval. Niets kruist mijn pad wat niet bij mij hoort. Het probleem ontstaat in mij, de oplossing ook. De schuld buiten mij zelf zoeken is een doodlopende weg. Ik verbeter de wereld en die begint bij mij zelf.
Beste Michel en Hedvig, ik volg jullie gedachtenwisseling met grote interesse. Ik kan er echter weinig op ingaan, want ik heb me nooit verdiept in het verband dat er zou zijn tussen Steiner en het nazisme. Het is me eigenlijk te absurd om serieus te nemen. Hitler heeft Steiner trouwens ook een ‘Judenfreund’ genoemd.
Morgen zal ik een kort citaat plaatsen waarin Steiner één van de redenen noemt waarom zo velen de antroposofie afwijzen.
Even voor de goede orde.
Ridzerd is niet degene die deze reaktie heeft gepost maar Hedvig.
Bedankt voor je uitgebreide reaktie (ik weet niet wat je naam is).
Ik ben het met je eens. Veel joden slaan je inderdaad al snel met de holocaust om de oren. Men vergeet dan gemakshalve(?) dat niet alleen de joden slachtoffers waren maar een ieder die niet aan het ideaal van de nazi’s voldeed. Ik vind het echt verschrikkelijk wat er is gebeurd en net wat jij zegt, niets kan een kapstok zijn om aan volkerenmoord te doen. Maar de holocaust wordt m.i. (mis)(ge)bruikt.
Volkomen eens met alles wat je schrijft. Er schiet me nu trouwens ook nog te binnen dat de Antroposofische Vereniging in Nederland en misschien ook wel in andere landen, dat weet ik niet precies, tijdelijk is opgeheven, omdat ze veel van Hitler en zijn trawanten te duchten hadden. Dat zegt ook wel genoeg. Het fijne weet ik er echter niet van.
Ik heb hier een boek in de kast staan dat heet “De Leer van de Rozenkruisers” door Max Heindel. (Steiner en Heindel kenden elkaar overigens en schijnen zelfs te hebben samengewerkt ik weet er het fijne niet van). Daar staan een paar heel lelijke dingen in over de Joden. Het boek dateert uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Ik heb dat boek eens als heruitgave gezien in een boekwinkel waarbij de lelijke uitspraken over de Joden met een strookje papier waren afgeplakt. Het tegen de Joden zijn was voor WO II blijkbaar een algemeen aanvaard maatschappelijk verschijnsel. Steiner of Blavatsky of wie dan ook proberen te linken aan de verschrikkingen van de Nazi’s is absurd. Maar iemand niet prettig vinden of zelfs haten hoeft nog niet te resulteren in hem te vermoorden. Dat moet dan nog veel dieper gaan, en dat was blijkbaar het geval in bepaalde kringen in die tijd.
Ridzerd, alvast bedankt.
@Michel Van Max Heindel heb ik wel eens gehoord, maar het fijne weet ik er ook niet van. Ik meen dat hij aanvankelijk lid was van de Antroposofische Vereniging, maar later zich er vanaf keerde en heel vijandig tegenover Steiner en de antroposofie stond.