5 februari 1999 – Overal vindt men het nodig om de balans van deze eeuw op te maken. Wie is de grootste componist van deze eeuw? Wat mij betreft houden we het erop dat z’n naam begint met de letters Stra. Wat is de grootste roman van deze eeuw? In Duitsland hebben geletterden al vastgesteld: Der Mann ohne Eigenschaften van Musil. In ieder geval is dat stellig de meest onleesbare roman van deze eeuw. (Akkoord: Finnegans Wake is erger en Zettels Traum van Arno Schmidt gooit ook hoge ogen.) In ruil daarvoor graag Buddenbrooks van Thomas Mann. Of die Insel des zweiten Gesichts van Albert Vigoleis Thelen. In Engeland is Ulysses van Joyce bij herhaling al uitgeroepen tot grootste roman van deze eeuw. Dertig jaar terug heb ik mij er doorheen geworsteld. Mijn kennis van de Engelse taal schoot toen nog tekort. Later heb ik het opnieuw geprobeerd. Toen kwam de Nederlandse vertaling van John Vandenbergh. Ik las Ulysses voor de derde keer. Weer viel het mij zwaar de slotscène met Molly Bloom te bereiken. Tijdens een vakantie in Dublin heb ik mij voor de vierde keer in Joyce verdiept. In Zuid-Dublin maakte ik een kolossale wandeling om zijn geboortehuis te zien. Ik liep langs alle plaatsen waar Ulysses speelt. Ik bezocht de Martello Tower waar Ulysses begint.
Ontegenzeggelijk bleek dit bezoek aan Dublin de beste methode om in deze weerbarstige roman door te dringen. Je kunt niet zeggen dat ik mijn best niet gedaan heb, maar een lievelingsboek is het niet geworden, en zal het ook nooit worden. Alles wat in de als Joyce-museum ingerichte toren herinnerde aan Italo Svevo boeide mij duizendmaal meer dan Joyce zelf. Ik ruil Ulysses ogenblikkelijk in voor Bekentenissen van Zeno.
1 juni 1999: Zo hebben Engelse literaire academici Ulysses van James Joyce uitgeroepen tot de beste roman van de eeuw. Ik zeg eerlijk: dat akelig pretentieuze boek staat bij mij niet eens op de lijst van honderd. Net zo min trouwens als Der Mann ohne Eigenschaften van Robert Musil, dat in Duitsland werd uitgeroepen tot beste roman van de eeuw. Deze twee romans zijn typisch boeken voor academici die verzot zijn op symbolen en betekenislagen zodat ze daar proefschriften over kunnen schrijven. Wie gewoon een prachtig boek wil lezen, beleeft nauwelijks genoegen aan Ulysses. En ergernis is zijn deel bij die blubberige roman van Musil.
Bron: Maarten ’t Hart – Een deerne in lokkend postuur – Persoonlijke kroniek 1999
De grote Rudolf Steiner Citatensite 